Βιολογική μελισσοκομία

Βιολογική ορίζεται η μελισσοκομία η οποία είναι σύμφωνη με τον κανονισμό (ΕΚ) 1894/99. Σε γενικές γραμμές ο κανονισμός αυτός απαγορεύει τα χημικά φάρμακα και τις συνθετικές τροφές που χρησιμοποιούνται στη συμβατική μελισσοκομία, ενώ παράλληλα ορίζει την περίοδο μετατροπής, την καταγωγή και την διατροφή των μελισσών, την θέση των μελισσοκομείων και δίνει οδηγίες για την πρόληψη των ασθενειών καθώς και ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε τυχόν αγωγές.

Η χρόνια επιδίωξη των μελισσοκόμων να παράγει η μονάδα του μελισσιού όλο και περισσότερο, τους οδήγησε στην εφαρμογή διαφόρων τεχνικών, οι οποίες σιγά σιγά έφεραν διατάραξη στη μελισσοκοινωνία με αποτέλεσμα την εμφάνιση διαφόρων εχθρών και ασθενειών, που γινόταν όλο και περισσότερο ανθεκτικοί. Η χημική καταπολέμηση ήρθε να δώσει εύκολες και γρήγορες λύσεις στα προβλήματα. Όλοι έβλεπαν το σύμπτωμα και η αντιμετώπιση περιοριζόταν στην καταπολέμηση του παθογόνου, όπως γίνεται σε όλες τις συμβατικές μορφές αντιμετώπισης των παρασίτων στην γεωργία, κτηνοτροφία, ακόμα και στον ίδιο τον άνθρωπο.

Το αποτέλεσμα της παραπάνω διαδικασίας είναι να παρατηρούνται στα προϊόντα της μέλισσας όλο και μεγαλύτερες συγκεντρώσεις χημικών υπολειμμάτων.

Η βιολογική αντίληψη έρχεται να αλλάξει λίγο τα δεδομένα θεωρώντας την μελισσοκοινωνία σαν ένα έμβιο σύνολο με υψηλές δυνατότητες αυτοσυντήρησης, που μπορεί να λειτουργήσει σαν εκμετάλλευση και όχι σαν μια μηχανή παραγωγής προϊόντων.

Από τις συγκεντρώσεις υπολειμμάτων βέβαια δεν είναι άμοιρες ευθυνών οι διάφορες ουσίες που επιτρέπονται σύμφωνα με τον κανονισμό, όπως τα αιθέρια έλαια, για τα οποία δεν έχει γίνει η απαραίτητη έρευνα πρώτον γιατί περιέχουν μεγάλο αριθμό συστατικών κάτι που κάνει δύσκολο τον διαχωρισμό τους και δεύτερον γιατί τα περισσότερα έλαια περιέχονται ήδη στο μέλι, από τον τρόπο συλλογής.

Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό στη βιολογική μελισσοκομία είναι ότι πρέπει να εφαρμοστούν όλα τα μέτρα υγιεινής και πρόληψης, ώστε να μην χρειαστεί να εκμεταλλευτούμε την δυνατότητα που δίνει ο κανονισμός για χρήση κάποιων ουσιών.

Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στη μελισσοκομία και ειδικά στη βιολογική, αυτό που καρπώνεται ο άνθρωπος είναι η επιπλέον συλλογή και αποταμίευση τροφής που γίνεται από την μέλισσα, για χάρη της αναπαραγωγής και διαχείμασης. Για να πάρουμε αυτό το πλεόνασμα ίσως το μόνο που πρέπει να εξασφαλίσουμε στις μέλισσες είναι μια συνεχή ανθοφορία, με τις λιγότερες δυνατές μετακινήσεις. Συμπληρωματικά θα πρέπει ο μελισσοκόμος να ξεχάσει τις «ληστρικές» επιδρομές στο μελισσοκομείο και το τάισμα με ανούσιες και άχρηστες τροφές.

Πριν αναφέρουμε τις ουσίες που επιτρέπονται από τον κανονισμό για την αντιμετώπιση εχθρών και ασθενειών, καλό θα ήταν να δούμε συνοπτικά κάποια μέτρα υγιεινής και πρόληψης που καλό είναι να εφαρμόζονται.

1. Μέτρα υγιεινής και πρόληψης

·       Αποφυγή της ελάττωσης της αναπαραγωγικής δραστηριότητας, η οποία συνεπάγεται τη μείωση της αντικατάστασης των γέρικων και εξασθενημένων μελισσών.

·       Να μη μένουν τα μελίσσια πολύ καιρό σε περιοχές χωρίς ανθοφορία.

·       Θα πρέπει πάντα να υπάρχει μέλι και γύρη στην κυψέλη ώστε να μπορεί να αντιμετωπισθεί τυχόν μείωση της ανθοφορίας ή κάποιες κακές καιρικές συνθήκες.

·       Ανά δύο τρία χρόνια αντικατάσταση της βασίλισσας με προέλευση από υγιή μελίσσια που παρουσιάζουν ανθεκτικότητες στα διάφορα παθογόνα.

·       Στο ξεχειμώνιασμα να οδηγούνται υγιή και δυνατά μελίσσια και αν αυτό είναι απαραίτητο να ενώνονται αδύναμες παραφυάδες.

·       Αντικατάσταση των παλιών κηρήθρων κάθε δύο χρόνια.

·       Απολύμανση των ξύλινων τμημάτων της κυψέλης με βραστό νερό ή/και χρήση φλόγιστρου.

·       Λήψη μέτρων ώστε να μειωθεί η λεηλασία και η παραπλάνηση για να αποφεύγεται η μόλυνση μεταξύ γειτονικών μελισσιών ή μελισσοκομείων.

·       Καλό είναι να αποφεύγεται η υγρασία κάτι που επιτυγχάνεται με τη σωστή επιλογή της τοποθεσίας, με το ξεσκέπασμα σε ηλιόλουστες μέρες και την αποφυγή των ψεκασμών είτε για τροφοδοσία είτε για καταπολέμηση ασθενειών.

·       Καλό τέλος είναι να αποφεύγονται οι συχνές και χωρίς ιδιαίτερο λόγο επιθεωρήσεις, ειδικά νωρίς την άνοιξη όταν οι νύχτες είναι ακόμα κρύες και οι μέλισσες δυσκολεύονται να διατηρήσουν την εσωτερική θερμοκρασία στους 35^οC.

2. Θεραπευτικά ή βοηθητικά μέτρα

Νοζεμίαση

α. Απολύμανση της κυψέλης με οξικό οξύ. Εξάτμιση 2ml οξικού οξέος 60% σε 1lt νερό.

β. Αιθέρια έλαια των φυτών Mentha crispa, Salvia officinalis. 3-4 σταγόνες ανά lt σιροπιού τροφοδοσίας.

γ. Ψεκασμός με εκχύλισμα σκόρδου.

Βαρροάτωση

α. Σκόνισμα των μελισσών με σκόνη γλυκόζης, σογιάλευρου κλπ.

β. Φορμικό οξύ, οξαλικό οξύ, γαλακτικό οξύ, ξύδι.

γ. Αιθέρια έλαια των φυτών Eucalyptus sp. , Matricaria chamomila, Mentha crispa, Thymus vulgaris, Salvia officinalis.

Τραχειακή ακαρίαση

α. Φορμικό οξύ. Εμποτισμένη επιφάνεια με 22gr οξέος 65% για 24        ώρες.

β. Κρυσταλική μενθόλη.

γ. Έλαια των φυτών Sinapis arvensis, Trifolium sp. , Cymbopogon narbus.

Αμερικάνικη και Ευρωπαϊκή σηψιγονία

α. Αιθέριο έλαιο του κωνοφόρου Τhujopsis dolabrata.

Ασκοσφαίρωση

α. Θειϊκός χαλκός. 1gr ανά kg σιροπιού, 1/2kg σιροπιού 4 φορές ανά 7 ημέρες.

β. Αλκοολικό διάλυμα θυμόλης (0,7%) εμποτισμένο σε χαρτιά μέσα στην κυψέλη για ένα μήνα.

γ. Αιθέριο έλαιο Archangelica officinalis στο σιρόπι τροφοδοσίας. 110-130μg για 24 ώρες ή 50-60μg για 130 ώρες.

Παράλυση

α. Επίπαση με θειάφι.

β. Προσθήκη 2% θειϊκού χαλκού στο σιρόπι τροφοδοσίας.

γ. Χορήγηση 50 mg νικοτινικού και 200 mg ασκορβικού οξέος ανά lt σιροπιού και κυψέλη.

Σηψαιμία

α. Βιταμίνη C. 250gr σε 1lt σιρόπι και διαβροχή των πλαισίων.

Κηρόσκορος

α. Υποκαπνισμός με θειάφι. Ανά 3 σκεπασμένους ορόφους καίγονται 50-70gr θειαφιού. Δεύτερη εφαρμογή σε 10 ημέρες και Τρίτη μετά 15-20 ημέρες.

β. Εξάτμιση οξικού οξέος. Ανά 3 σκεπασμένους ορόφους αφήνουμε να εξατμιστούν 250ml οξικού οξέος 80%.

γ. Σκευάσματα Bacillus thurigiensis.