pigi: melisokomiko kafeneio
www.melissokomia.gr |
|
|
| |
|
Apis cerana (Fabricius, 1793 - μέλισσα της Ανατολής)Εξάπλωση:
Βρίσκεται κυρίως στην Ασία, Ινδοκίνα, Κίνα και Ινδία. Οι περιοχές εξάπλωσης της A. cerana δεν συμπίπτουν σε καμιά περίπτωση μ'αυτές της A. mellifera . Η πιο κοντινή απόσταση στην οποία μπορούν να βρεθούν αναφέρεται ότι είναι 600 χιλιόμετρα (Ιράν - Αφγανιστάν, Φωτ. ). Βιολογία:
Οι ημέρες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της ανάπτυξης της A. cerana και την έξοδο του ακμαίου από το κελί είναι 19.2 ημέρες. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι ίδιο με το αντίστοιχο των ανατολικών φυλών της A. mellifera, αλλά μικρότερο από το διάστημα που χρειάζονται οι ευρωπαϊκές φυλές της κοινής μέλισσας για να ολοκληρώσουν την ανάπτυξή τους (21 ημέρες). Χαρακτηριστικό αποτελεί το γεγονός ότι τα κελιά των κηφήνων σφραγίζονται κανονικά και η προνύμφη φτιάχνει κουκούλι, όμως 1-3 ημέρες μετά, στο κέντρο του κέρινου καλύμματος παρουσιάζεται μία οπή (Hanel and Ruttner, 1985), η οποία, όπως φαίνεται στη Φωτ. , ξεκινά από το εσωτερικό του κελιού σαν αποτέλεσμα της διάλυσης του βομβυκίου της προνύμφης, ίσως από κάποιο υγρό που εκκρίνεται από την ίδια. Ο λόγος για τον οποίο δημιουργείται αυτή η οπή δεν έχει γίνει ακόμα γνωστός (Φωτ. ). Η διαφοροποίηση των κάστεων (εργάτριες, κηφήνες, βασίλισσα) καθώς και ο καταμερισμός εργασίας (παραμάνες, συλλέκτριες κ.α.) είναι ο ίδιος με της κοινής μέλισσας. Η ικανότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας στη φωλιά της A.cerana είναι υψηλή. Η θερμοκρασία στην περιοχή του γόνου διατηρείται σταθερή στους 37°C, σε αντίθεση με τη γονοφωλιά της κοινής μέλισσας, όπου η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 34°-35°C. Διαφορά υπάρχει επίσης και στην επίδραση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στο πέταγμα των μελισσών. Έτσι έρευνες έχουν δείξει ότι οι συλλέκτριες A.cerana είναι δραστήριες σε χαμηλότερες θερμοκρασίες (κατά 2°-5°C) σε σύγκριση με τις συλλέκτριες A.mellifera, άρα η δραστηριότητά τους ξεκινάει νωρίτερα και όσον αφορά στην εποχή (νωρίς την Άνοιξη) και όσον αφορά στην πρωινή του έξοδο (Sharma et al.,1980). Αντίθετα η A.mellifera είναι πιο δραστήρια σε υψηλότερες θερμοκρασίες.
Η ακτίνα συλλογής της μέλισσας της ανατολής είναι μικρή (μέχρι 750 μέτρα και σπάνια 1 χιλιόμετρο), ενώ οι προτιμήσεις στα φυτά, στα οποία τρέφονται, είναι διαφορετικές από αυτές της κοινής μέλισσας. Ο ημερήσιος ρυθμός ωοτοκίας της βασίλισσας είναι 300-500 ωά/24ωρο στην Ινδία και 700-800 ωά/24ωρο στο Κασμίρ (Sharma, 1960), συγκρινόμενος με τον ρυθμός ωοτοκίας της βασίλισσας της A.mellifera, ο οποίος φτάνει στα 1440-2030 ωά/24ωρο. Αντίστοιχα με το χαμηλότερο ρυθμό ωοτοκίας της βασίλισσας και ο αριθμός των οβαριολών αυτής είναι μικρότερο. Το χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι στην κοινωνία της A.cerana οι εργάτριες μέλισσες έχουν πιο ανεπτυγμένες ωοθήκες από ότι στην κοινωνία της κοινής μέλισσας (Φωτ.). Έτσι αναφέρεται (Sakagami and Akahira, 1958) ότι στις αρχές του καλοκαιριού ποσοστό 10-20% των εργατριών έχουν ανεπτυγμένες ωοθήκες με ώριμα ωά, ενώ οι ωοτόκες εργάτριες εμφανίζονται στην κοινωνία μόλις 2-3 ημέρες μετά το ορφάνεμα. Στην A.cerana η εγκατάλειψη της φωλιάς εξ' αιτίας της έλλειψης τροφής ή δυσμενών καιρικών συνθηκών, είναι συνήθης, όπως άλλωστε σε όλες τις τροπικές φυλές, όπως και στις τροπικές ράτσες της A.mellifera. Αντίθετα η τάση για σμηνουργία δεν είναι έντονη και οι μεταναστεύσεις περιορισμένες. Τέλος αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι δεν έχει αναφερθεί χρησιμοποίηση πρόπολης στις κοινωνίες της A.cerana . Τα κάθε είδους ανοίγματα της κυψέλης συνήθως μένουν ανοικτά, ενώ στα εσωτερικά τοιχώματα υπάρχει ένα ανοιχτόχρωμο γκρι υλικό, το οποίο δεν αποτελείται μόνο από κερί, αν και δεν έχει βρεθεί η πλήρης σύστασή του. Επιθετικότητα : H A.cerana χαρακτηρίζεται σαν μη επιθετική και δειλή μέλισσα, αλλά υπάρχουν χαρακτηριστικά που αποδεικνύουν ότι είναι πολύ αποτελεσματική ενάντια στους εχθρούς, όπως : βίαιη πλάγια κίνηση της ελαφρά ανυψωμένης κοιλιάς της έχει αποδιωκτική επίδραση στα έντομα που πλησιάζουν (Koeniger and Fuchs, 1973) οι μέλισσες οι οποίες δέχονται τη δόνηση οποιουδήποτε χτυπήματος ή τραντάγματος της κυψέλης ή των πλαισίων, παράγουν ένα οξύ χαρακτηριστικό ήχο, που μοιάζει με τον ήχο που παράγουν τα φίδια. Ο ήχος αυτός απομακρύνει τους μεγαλύτερου μεγέθους εισβολείς (Koeniger and Fuchs, 1975). μαζική επίθεση. Οταν σμήνος της A.cerana δεχθεί επίθεση από κάποιο εχθρό, όπως για παράδειγμα από μεγαλόσωμη σφήκα (σκούρκος), οι μέλισσες σταματούν αμέσως κάθε δραστηριότητα (π.χ. συλλογή) και δημιουργούν ομάδες από 30 περίπου μέλισσες μπροστά στην είσοδο, αντίθετα από τις μέλισσες A.mellifera οι οποίες προσπαθούν να επιτεθούν μεμονωμένα, ενώ συγχρόνως μέσα από την κυψέλη ακούγεται ο χαρακτηριστικός ήχος που αναφέρεται παραπάνω. Συνήθως η σφήκα ντιμετωπίζοντας αυτή την υποδοχή εγκαταλείπει την κυψέλη (Schneider and Kloft, 1971).
Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση των μελισσών A.cerana κατά την επίθεση της "γιγάντιας ιαπωνικής σφήκας" Vespa mandarinia (Matsuura and Sakagami, 1973, Φωτ. 5). Η σφήκα αυτή πλησιάζοντας στην κυψέλη κάνει απότομες κινήσεις με σκοπό να προσελκύσει την προσοχή των "φρουρών" μελισσών, έτσι ώστε να την κυνηγήσουν. Εάν συμβεί αυτό η ομάδα των "φρουρών" αποδιοργανώνεται και η σφήκα μπορεί να αρπάξει στον αέρα κάποιες από αυτές. Όμως οι "φρουροί" της A.cerana δεν εγκαταλείπουν την είσοδο της κυψέλης και ούτε αποδιοργανώνουν την ομαδική άμυνα. Εάν η σφήκα πλησιάσει πολύ τότε την "κουβαριάζουν" και την σκοτώνουν. Τελείως αντίθετη συμπεριφορά έχουν οι ευρωπαϊκές φυλές μελισσών. Για παράδειγμα όταν για πρώτη φορά εισήχθηκε στην Ιαπωνία η ιταλική μέλισσα (A. mellifera ligustica) αναφέρεται ότι ένας μεγάλος αριθμός μελισσοσμηνών εξολοθρεύφτηκαν τον πρώτο κιόλας χρόνο από την ιαπωνική σφήκα, καθώς οι ιταλικές μέλισσες μη προσαρμοσμένες, προσπαθούσαν μεμονωμένα να καταδιώξουν τη σφήκα. Ετσι αυτή τις άρπαζε στον αέρα καθώς απομακρύνονταν από την είσοδο (Φωτ. ). Το παραπάνω αποδεικνύεται ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεπειών που μπορεί να επιφέρει η ανεξέλεγκτη και χωρίς έλεγχο εισαγωγή ξένων φυλών μελισσών σε μια χώρα. Τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν συνοδευόμενα με την ικανότητα της A.cerana να πετά με μεγαλύτερη ταχύτητα και όχι σε σταθερή πορεία (σε ευθεία) σε σχέση με την κοινή μέλισσα, την καθιστούν ικανή να επιβιώνει παρ'όλους τους εχθρούς που έχει να αντιμετωπίσει. Όσον αφορά στο κέντρισμα της A.cerana, αναφέρεται ότι δεν κεντρίζει εύκολα, ενώ και η φερομόνη συναγερμού του κεντριού εκκρίνεται σε μικρή ποσότητα. Επίσης τα άγκιστρα του κεντριού της δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένα (Φωτ. ) σε σύγκριση με αυτά της A. mellifera. Η A.cerana προτιμά να δαγκώνει τον εχθρό με τα έντονα ανεπτυγμένα σαγόνια της. Ασθένειες και εχθροί:
Το άκαρι Varroa jacobsoni (κν. Βαρρόα) βρίσκεται στην κοινωνία της A.cerana, σ' όλες τις περιοχές εξάπλωσής της, χωρίς όμως να προκαλεί ζημιές και απώλειες μελισσιών. Αυτό συμβαίνει γιατί αφ' ενός η Βαρρόα ωοτοκεί μόνο σε κελιά κηφήνων και αφ' ετέρου γιατί οι ίδιες οι εργάτριες έχουν την ικανότητα να απομακρύνουν ένα σημαντικό αριθμό ακάρεων από την κυψέλη. Έτσι όταν μία μέλισσα αντιληφθεί ένα άκαρι στο θώρακα ή στην κοιλιά μιας άλλης εργάτριας το πιάνει και το πετάει στον πυθμένα της κυψέλης. Όπως είναι λογικό από πολύ νωρίς ξεκίνησε η προσπάθεια, η οποία και συνεχίζεται, τα παραπάνω ευεργετικά χαρακτηριστικά της A.cerana να μεταφερθούν και στην A.mellifera, οι κοινωνίες της οποίας αποδεκατίζονται από τη Βαρρόα. Έτσι όταν επιδιώχθηκε εισαγωγή εργατριών μελισσών A.cerana σε μελίσσι A.mellifera το 85% αυτών εκδιώχθηκαν από την κυψέλη, ενώ το ίδιο συνέβη και όταν τοποθετήθηκε γόνος της A.cerana σε μελίσσι της κοινής μέλισσας (Ruttner, 1988). Επίσης προσπάθεια εισαγωγής 100 εμβολιασμένων βασιλικών κελιών A.cerana σε μελίσσι της A.mellifera έδωσε μόνο 3 ακμαίες βασίλισσες, από τις οποίες όμως καμία δεν έγινε δεκτή. Η κοινωνία λοιπόν της κοινής μέλισσας δεν δέχεται ούτε γόνο ούτε ακμαίες μέλισσες της A.cerana. Αντίθετα τα ποσοστά επιτυχίας στις αντίστοιχες δοκιμές σε μελίσσια της ασιατικής μέλισσας έδωσαν καλύτερα αποτελέσματα. Η προσπάθεια πάντως να απομονωθούν τα αίτια, που καθιστούν την A.cerana ανθεκτική στην προσβολή από Βαρρόα, και να μεταφερθούν στην A.mellifera, συνεχίζεται. Μεγάλες ζημιές στα μελισσοσμήνη της A.cerana προκαλεί το Acarapis woodi, το άκαρι που είναι υπεύθυνο για την τραχειακή ακαρίαση των μελισσών. Αναφέρεται ότι μόνο κατά τη διετία 1982-1983 στο Πακιστάν χάθηκαν 8.000 μελισσοσμήνη από τραχειακή ακαρίαση. Αντίθετα τα μελίσσια της A.cerana παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στη Νοσεμίαση, ενώ η αμερικάνικη σηψηγονία ήταν άγνωστη ασθένεια στους μελισσοκόμους της περιοχής εξάπλωσης της A. cerana, μέχρις ότου άρχισαν οι εισαγωγές ευρωπαϊκών φυλών μελισσών. Οσον αφορά στους εχθρούς της μέλισσας της ανατολής, εντύπωση προκαλεί η συνήθεια των μελισσών αυτών να πετούν στον πυθμένα της φωλιάς το κερί των μαύρων παλιών κηρηθρών κατά την αντικατάστασή του από καινούργιο. Η συμπεριφορά αυτή έρχεται σε αντίθεση με την αίσθηση καθαριότητας, για την οποία φημίζεται η μέλισσα. Το κερί που μένει στον πυθμένα της φωλιάς αποτελεί ιδανικό μέσο για την ανάπτυξη του κηρόσκωρου, ο οποίος είναι και από τους σημαντικότερους εχθρούς. Αλλοι σημαντικοί εχθροί, όπως έχει ήδη αναφερθεί είναι οι σφήκες και τα πουλιά. Η μελισσοκομική παράδοση με την A.cerana στην ανατολική Ασία είναι εξίσου παλαιά (2.500-2.700 π.Χ.) όσο και η μελισσοκομία με την A.mellifera στην Αίγυπτο. Στις αρχές του αιώνα, πρώτα στην Ιαπωνία, τοποθετήθηκε και αυτή η μέλισσα σε κυψέλη με κινητά πλαίσια, προσαρμοσμένη όμως στις διαστάσεις του σμήνους. Έτσι σήμερα στην επαγγελματική μελισσοκομία χρησιμοποιούνται εμβυοθάλαμοι (Φωτ.) με 8 μικρά κινητά πλαίσια (13x21 εκ.) και δύο ρηχά πατώματα (Reddy, 1980). Όμως η περιορισμένη απόδοση σε μέλι των μελισσοσμηνών της A.cerana σε σύγκριση με την παραγωγή μελισσοσμηνών A.mellifera στις ίδιες περιοχές, έχει οδηγήσει στις αθρόες εισαγωγές ευρωπαϊκών μελισσών (κυρίως ιταλικές μέλισσες), οι οποίες έχουν περιορίσει την περιοχή εξάπλωσης της A.cerana δραματικά, σε σημείο που ίσως σύντομα χρειαστεί η A.cerana να ανακηρυχθεί "απειλούμενο με εξαφάνιση είδος". Εκτός όμως από αυτό και η μελισσοκομία της Ανατολικής Ασίας έχει περιέλθει σε δεινή θέση, καθώς πλέον και οι δύο φυλές μελισσών ταλαιπωρούνται από ασθένειες άγνωστες προς αυτές, οι οποίες μεταδίδονται από τη μία φυλή στην άλλη. Έτσι με τις ανεξέλεγκτες εισαγωγές μελισσών η μελισσοκομία των περιοχών αυτών έγινε πιο πολύπλοκη, ενώ δεν διαφαίνεται διέξοδος. |
Apis cerana (Fabricius, 1793 - μέλισσα της Ανατολής)Εξάπλωση:
Βρίσκεται κυρίως στην Ασία, Ινδοκίνα, Κίνα και Ινδία. Οι περιοχές εξάπλωσης της A. cerana δεν συμπίπτουν σε καμιά περίπτωση μ'αυτές της A. mellifera . Η πιο κοντινή απόσταση στην οποία μπορούν να βρεθούν αναφέρεται ότι είναι 600 χιλιόμετρα (Ιράν - Αφγανιστάν, Φωτ. ). Βιολογία:
Οι ημέρες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της ανάπτυξης της A. cerana και την έξοδο του ακμαίου από το κελί είναι 19.2 ημέρες. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι ίδιο με το αντίστοιχο των ανατολικών φυλών της A. mellifera, αλλά μικρότερο από το διάστημα που χρειάζονται οι ευρωπαϊκές φυλές της κοινής μέλισσας για να ολοκληρώσουν την ανάπτυξή τους (21 ημέρες). Χαρακτηριστικό αποτελεί το γεγονός ότι τα κελιά των κηφήνων σφραγίζονται κανονικά και η προνύμφη φτιάχνει κουκούλι, όμως 1-3 ημέρες μετά, στο κέντρο του κέρινου καλύμματος παρουσιάζεται μία οπή (Hanel and Ruttner, 1985), η οποία, όπως φαίνεται στη Φωτ. , ξεκινά από το εσωτερικό του κελιού σαν αποτέλεσμα της διάλυσης του βομβυκίου της προνύμφης, ίσως από κάποιο υγρό που εκκρίνεται από την ίδια. Ο λόγος για τον οποίο δημιουργείται αυτή η οπή δεν έχει γίνει ακόμα γνωστός (Φωτ. ). Η διαφοροποίηση των κάστεων (εργάτριες, κηφήνες, βασίλισσα) καθώς και ο καταμερισμός εργασίας (παραμάνες, συλλέκτριες κ.α.) είναι ο ίδιος με της κοινής μέλισσας. Η ικανότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας στη φωλιά της A.cerana είναι υψηλή. Η θερμοκρασία στην περιοχή του γόνου διατηρείται σταθερή στους 37°C, σε αντίθεση με τη γονοφωλιά της κοινής μέλισσας, όπου η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 34°-35°C. Διαφορά υπάρχει επίσης και στην επίδραση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στο πέταγμα των μελισσών. Έτσι έρευνες έχουν δείξει ότι οι συλλέκτριες A.cerana είναι δραστήριες σε χαμηλότερες θερμοκρασίες (κατά 2°-5°C) σε σύγκριση με τις συλλέκτριες A.mellifera, άρα η δραστηριότητά τους ξεκινάει νωρίτερα και όσον αφορά στην εποχή (νωρίς την Άνοιξη) και όσον αφορά στην πρωινή του έξοδο (Sharma et al.,1980). Αντίθετα η A.mellifera είναι πιο δραστήρια σε υψηλότερες θερμοκρασίες.
Η ακτίνα συλλογής της μέλισσας της ανατολής είναι μικρή (μέχρι 750 μέτρα και σπάνια 1 χιλιόμετρο), ενώ οι προτιμήσεις στα φυτά, στα οποία τρέφονται, είναι διαφορετικές από αυτές της κοινής μέλισσας. Ο ημερήσιος ρυθμός ωοτοκίας της βασίλισσας είναι 300-500 ωά/24ωρο στην Ινδία και 700-800 ωά/24ωρο στο Κασμίρ (Sharma, 1960), συγκρινόμενος με τον ρυθμός ωοτοκίας της βασίλισσας της A.mellifera, ο οποίος φτάνει στα 1440-2030 ωά/24ωρο. Αντίστοιχα με το χαμηλότερο ρυθμό ωοτοκίας της βασίλισσας και ο αριθμός των οβαριολών αυτής είναι μικρότερο. Το χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι στην κοινωνία της A.cerana οι εργάτριες μέλισσες έχουν πιο ανεπτυγμένες ωοθήκες από ότι στην κοινωνία της κοινής μέλισσας (Φωτ.). Έτσι αναφέρεται (Sakagami and Akahira, 1958) ότι στις αρχές του καλοκαιριού ποσοστό 10-20% των εργατριών έχουν ανεπτυγμένες ωοθήκες με ώριμα ωά, ενώ οι ωοτόκες εργάτριες εμφανίζονται στην κοινωνία μόλις 2-3 ημέρες μετά το ορφάνεμα. Στην A.cerana η εγκατάλειψη της φωλιάς εξ' αιτίας της έλλειψης τροφής ή δυσμενών καιρικών συνθηκών, είναι συνήθης, όπως άλλωστε σε όλες τις τροπικές φυλές, όπως και στις τροπικές ράτσες της A.mellifera. Αντίθετα η τάση για σμηνουργία δεν είναι έντονη και οι μεταναστεύσεις περιορισμένες. Τέλος αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι δεν έχει αναφερθεί χρησιμοποίηση πρόπολης στις κοινωνίες της A.cerana . Τα κάθε είδους ανοίγματα της κυψέλης συνήθως μένουν ανοικτά, ενώ στα εσωτερικά τοιχώματα υπάρχει ένα ανοιχτόχρωμο γκρι υλικό, το οποίο δεν αποτελείται μόνο από κερί, αν και δεν έχει βρεθεί η πλήρης σύστασή του. Επιθετικότητα : H A.cerana χαρακτηρίζεται σαν μη επιθετική και δειλή μέλισσα, αλλά υπάρχουν χαρακτηριστικά που αποδεικνύουν ότι είναι πολύ αποτελεσματική ενάντια στους εχθρούς, όπως : βίαιη πλάγια κίνηση της ελαφρά ανυψωμένης κοιλιάς της έχει αποδιωκτική επίδραση στα έντομα που πλησιάζουν (Koeniger and Fuchs, 1973) οι μέλισσες οι οποίες δέχονται τη δόνηση οποιουδήποτε χτυπήματος ή τραντάγματος της κυψέλης ή των πλαισίων, παράγουν ένα οξύ χαρακτηριστικό ήχο, που μοιάζει με τον ήχο που παράγουν τα φίδια. Ο ήχος αυτός απομακρύνει τους μεγαλύτερου μεγέθους εισβολείς (Koeniger and Fuchs, 1975). μαζική επίθεση. Οταν σμήνος της A.cerana δεχθεί επίθεση από κάποιο εχθρό, όπως για παράδειγμα από μεγαλόσωμη σφήκα (σκούρκος), οι μέλισσες σταματούν αμέσως κάθε δραστηριότητα (π.χ. συλλογή) και δημιουργούν ομάδες από 30 περίπου μέλισσες μπροστά στην είσοδο, αντίθετα από τις μέλισσες A.mellifera οι οποίες προσπαθούν να επιτεθούν μεμονωμένα, ενώ συγχρόνως μέσα από την κυψέλη ακούγεται ο χαρακτηριστικός ήχος που αναφέρεται παραπάνω. Συνήθως η σφήκα ντιμετωπίζοντας αυτή την υποδοχή εγκαταλείπει την κυψέλη (Schneider and Kloft, 1971).
Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση των μελισσών A.cerana κατά την επίθεση της "γιγάντιας ιαπωνικής σφήκας" Vespa mandarinia (Matsuura and Sakagami, 1973, Φωτ. 5). Η σφήκα αυτή πλησιάζοντας στην κυψέλη κάνει απότομες κινήσεις με σκοπό να προσελκύσει την προσοχή των "φρουρών" μελισσών, έτσι ώστε να την κυνηγήσουν. Εάν συμβεί αυτό η ομάδα των "φρουρών" αποδιοργανώνεται και η σφήκα μπορεί να αρπάξει στον αέρα κάποιες από αυτές. Όμως οι "φρουροί" της A.cerana δεν εγκαταλείπουν την είσοδο της κυψέλης και ούτε αποδιοργανώνουν την ομαδική άμυνα. Εάν η σφήκα πλησιάσει πολύ τότε την "κουβαριάζουν" και την σκοτώνουν. Τελείως αντίθετη συμπεριφορά έχουν οι ευρωπαϊκές φυλές μελισσών. Για παράδειγμα όταν για πρώτη φορά εισήχθηκε στην Ιαπωνία η ιταλική μέλισσα (A. mellifera ligustica) αναφέρεται ότι ένας μεγάλος αριθμός μελισσοσμηνών εξολοθρεύφτηκαν τον πρώτο κιόλας χρόνο από την ιαπωνική σφήκα, καθώς οι ιταλικές μέλισσες μη προσαρμοσμένες, προσπαθούσαν μεμονωμένα να καταδιώξουν τη σφήκα. Ετσι αυτή τις άρπαζε στον αέρα καθώς απομακρύνονταν από την είσοδο (Φωτ. ). Το παραπάνω αποδεικνύεται ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεπειών που μπορεί να επιφέρει η ανεξέλεγκτη και χωρίς έλεγχο εισαγωγή ξένων φυλών μελισσών σε μια χώρα. Τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν συνοδευόμενα με την ικανότητα της A.cerana να πετά με μεγαλύτερη ταχύτητα και όχι σε σταθερή πορεία (σε ευθεία) σε σχέση με την κοινή μέλισσα, την καθιστούν ικανή να επιβιώνει παρ'όλους τους εχθρούς που έχει να αντιμετωπίσει. Όσον αφορά στο κέντρισμα της A.cerana, αναφέρεται ότι δεν κεντρίζει εύκολα, ενώ και η φερομόνη συναγερμού του κεντριού εκκρίνεται σε μικρή ποσότητα. Επίσης τα άγκιστρα του κεντριού της δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένα (Φωτ. ) σε σύγκριση με αυτά της A. mellifera. Η A.cerana προτιμά να δαγκώνει τον εχθρό με τα έντονα ανεπτυγμένα σαγόνια της. Ασθένειες και εχθροί:
Το άκαρι Varroa jacobsoni (κν. Βαρρόα) βρίσκεται στην κοινωνία της A.cerana, σ' όλες τις περιοχές εξάπλωσής της, χωρίς όμως να προκαλεί ζημιές και απώλειες μελισσιών. Αυτό συμβαίνει γιατί αφ' ενός η Βαρρόα ωοτοκεί μόνο σε κελιά κηφήνων και αφ' ετέρου γιατί οι ίδιες οι εργάτριες έχουν την ικανότητα να απομακρύνουν ένα σημαντικό αριθμό ακάρεων από την κυψέλη. Έτσι όταν μία μέλισσα αντιληφθεί ένα άκαρι στο θώρακα ή στην κοιλιά μιας άλλης εργάτριας το πιάνει και το πετάει στον πυθμένα της κυψέλης. Όπως είναι λογικό από πολύ νωρίς ξεκίνησε η προσπάθεια, η οποία και συνεχίζεται, τα παραπάνω ευεργετικά χαρακτηριστικά της A.cerana να μεταφερθούν και στην A.mellifera, οι κοινωνίες της οποίας αποδεκατίζονται από τη Βαρρόα. Έτσι όταν επιδιώχθηκε εισαγωγή εργατριών μελισσών A.cerana σε μελίσσι A.mellifera το 85% αυτών εκδιώχθηκαν από την κυψέλη, ενώ το ίδιο συνέβη και όταν τοποθετήθηκε γόνος της A.cerana σε μελίσσι της κοινής μέλισσας (Ruttner, 1988). Επίσης προσπάθεια εισαγωγής 100 εμβολιασμένων βασιλικών κελιών A.cerana σε μελίσσι της A.mellifera έδωσε μόνο 3 ακμαίες βασίλισσες, από τις οποίες όμως καμία δεν έγινε δεκτή. Η κοινωνία λοιπόν της κοινής μέλισσας δεν δέχεται ούτε γόνο ούτε ακμαίες μέλισσες της A.cerana. Αντίθετα τα ποσοστά επιτυχίας στις αντίστοιχες δοκιμές σε μελίσσια της ασιατικής μέλισσας έδωσαν καλύτερα αποτελέσματα. Η προσπάθεια πάντως να απομονωθούν τα αίτια, που καθιστούν την A.cerana ανθεκτική στην προσβολή από Βαρρόα, και να μεταφερθούν στην A.mellifera, συνεχίζεται. Μεγάλες ζημιές στα μελισσοσμήνη της A.cerana προκαλεί το Acarapis woodi, το άκαρι που είναι υπεύθυνο για την τραχειακή ακαρίαση των μελισσών. Αναφέρεται ότι μόνο κατά τη διετία 1982-1983 στο Πακιστάν χάθηκαν 8.000 μελισσοσμήνη από τραχειακή ακαρίαση. Αντίθετα τα μελίσσια της A.cerana παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στη Νοσεμίαση, ενώ η αμερικάνικη σηψηγονία ήταν άγνωστη ασθένεια στους μελισσοκόμους της περιοχής εξάπλωσης της A. cerana, μέχρις ότου άρχισαν οι εισαγωγές ευρωπαϊκών φυλών μελισσών. Οσον αφορά στους εχθρούς της μέλισσας της ανατολής, εντύπωση προκαλεί η συνήθεια των μελισσών αυτών να πετούν στον πυθμένα της φωλιάς το κερί των μαύρων παλιών κηρηθρών κατά την αντικατάστασή του από καινούργιο. Η συμπεριφορά αυτή έρχεται σε αντίθεση με την αίσθηση καθαριότητας, για την οποία φημίζεται η μέλισσα. Το κερί που μένει στον πυθμένα της φωλιάς αποτελεί ιδανικό μέσο για την ανάπτυξη του κηρόσκωρου, ο οποίος είναι και από τους σημαντικότερους εχθρούς. Αλλοι σημαντικοί εχθροί, όπως έχει ήδη αναφερθεί είναι οι σφήκες και τα πουλιά. Η μελισσοκομική παράδοση με την A.cerana στην ανατολική Ασία είναι εξίσου παλαιά (2.500-2.700 π.Χ.) όσο και η μελισσοκομία με την A.mellifera στην Αίγυπτο. Στις αρχές του αιώνα, πρώτα στην Ιαπωνία, τοποθετήθηκε και αυτή η μέλισσα σε κυψέλη με κινητά πλαίσια, προσαρμοσμένη όμως στις διαστάσεις του σμήνους. Έτσι σήμερα στην επαγγελματική μελισσοκομία χρησιμοποιούνται εμβυοθάλαμοι (Φωτ.) με 8 μικρά κινητά πλαίσια (13x21 εκ.) και δύο ρηχά πατώματα (Reddy, 1980). Όμως η περιορισμένη απόδοση σε μέλι των μελισσοσμηνών της A.cerana σε σύγκριση με την παραγωγή μελισσοσμηνών A.mellifera στις ίδιες περιοχές, έχει οδηγήσει στις αθρόες εισαγωγές ευρωπαϊκών μελισσών (κυρίως ιταλικές μέλισσες), οι οποίες έχουν περιορίσει την περιοχή εξάπλωσης της A.cerana δραματικά, σε σημείο που ίσως σύντομα χρειαστεί η A.cerana να ανακηρυχθεί "απειλούμενο με εξαφάνιση είδος". Εκτός όμως από αυτό και η μελισσοκομία της Ανατολικής Ασίας έχει περιέλθει σε δεινή θέση, καθώς πλέον και οι δύο φυλές μελισσών ταλαιπωρούνται από ασθένειες άγνωστες προς αυτές, οι οποίες μεταδίδονται από τη μία φυλή στην άλλη. Έτσι με τις ανεξέλεγκτες εισαγωγές μελισσών η μελισσοκομία των περιοχών αυτών έγινε πιο πολύπλοκη, ενώ δεν διαφαίνεται διέξοδος. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου