Apis florea

pigi: melisokomiko kafeneio www.melissokomia.gr

Apis  florea  (Fabricius, 1787 - νάνα μέλλισσα).Εξάπλωση:             Βρίσκεται στη Νότια Ασία και κυρίως Πακιστάν, Ινδία, Ιράν (900 μ. υψόμετρο), Ταϋλάνδη, Ινδοκίνα, Ομάν (1.900 μ. υψόμετρο). Συνήθως βρίσκεται σε πυκνούς θάμνους και μικρά δέντρα στην τροπική ζώνη. Προτιμάει μικρά καταφύγια και έχει εγκλιματιστεί σε ακραίες κλιματολογικές συνθήκες (θερμοκρασία μεγαλύτερη των 50°C το καλοκαίρι και πολύ κρύους χειμώνες) αν και χτίζει τη φωλιά της στην ύπαιθρο. Μορφολογία:             Είναι η μικρότερη σε μέγεθος μέλισσα (μήκος φτερού: A. florea 6-6,9 χιλ., A. mellifera 7,6-9,7 χιλ., A. dorsata 12,5-13,5 χιλ.) ενώ δεν υπάρχουν άλλες βασικές μορφολογικές διαφορές με τα άλλα είδη (Ruttner,1986). Στο πληθυσμό της A. florea χαρακτηριστική είναι η μεγάλη διαφορά μεγέθους που υπάρχει μεταξύ των εργατριών από τη μια και των κηφήνων και της βασίλισσας από την άλλη. Βιολογία:             Ο χρόνος που απαιτείται για την έξοδο του ακμαίου της εργάτριας A. florea είναι 20,6 ημέρες, ενώ του κηφήνα 22,5 ημέρες. Η διάρκεια ζωής της εργάτριας είναι 61 - 118 ημέρες, διπλάσια από αυτή της κοινής μέλισσας A. mellifera.             Χτίζει σε μικρά κλαδιά ή θάμνους μία κηρήθρα, διαστάσεων 16 x 14 εκ. έως 46 x 36 εκ. (Εικ. 1,2). Τα κυλινδρικά κελιά γύρω από το κλαδί χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση του μελιού και για την εκτέλεση των χορών, ενώ τα υπόλοιπα για την εκτροφή του γόνου.             Η εκτροφή του γόνου ξεκινά τον Ιανουάριο, ενώ οι πρώτοι κηφήνες παρουσιάζονται το Φεβρουάριο. Η βασίλισσα ωοτοκεί έως και 350 ωά/ημέρα, ενώ ο πληθυσμός ενός μελισσιού υπολογίζεται περίπου στις 6.500 μέλισσες. Τέλη Απριλίου εμφανίζονται τα βασιλικά κελιά σμηνουργίας (12-16) και τον Μάρτιο το μελίσσι σμηνουργεί. Ο 1ος αφεσμός περιλαμβάνει την παλιά βασίλισσα και το 50% του πληθυσμού, ενώ με τους αφεσμούς που ακολουθούν διασπείρεται όλο το μελίσσι τελικά.             Η A. florea έχει σχετικά μικρή ικανότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας, γεγονός που επηρεάζεται και από το ότι η φωλιά της είναι εκτεθειμένη. Ετσι σε περιοχές με θερμοκρασία 14°-20°C κατά τη διάρκεια της ημέρας, η θερμοκρασία στην κηρήθρα είναι 23°-31°C ενώ σε ένα μελίσσι της κοινής μέλισσας θα ήταν 34°-35°C. Αξιοθαύμαστη όμως είναι η ικανότητά της να συνεχίζει τις δραστηριότητές της ακόμα και όταν η θερμοκρασία υπερβαίνει του 40°C (Whitcombe,1984) ή να επιβιώνει σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες (μεγαλύτερες των 50°C), καλύπτοντας το γόνο με ένα λεπτό στρώμα μελισσών οι οποίες με τη βοήθεια του νερού κατεβάζουν τη θερμοκρασία στους 33°-35°C (Ruttner et all.,1985).             Προστατευτικό στρώμα μελισσών δημιουργείται και για την προστασία του γόνου από τις βροχές. Οι μέλισσες διατάσσονται παράλληλα προς την κηρήθρα, αφού καλύψουν το σώμα τους με ένα λεπτό στρώμα κεριού, έτσι ώστε να το αδιαβροχοποιήσουν.             Η A.florea μεταναστεύει ψάχνοντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε μικρές ή μεγάλες αποστάσεις εποχιακά. Η βασίλισσα του σμήνους είναι ικανή να πετάξει οποιαδήποτε στιγμή. Οταν ένα μελίσσι μεταναστεύει παίρνει μαζί του όλες τις τροφές ακόμα και το κερί (Εικ.3). Εχθροί :                     Εξ' αιτίας του γεγονότος ότι η A.florea κατασκευάζει τη φωλιά της στην ύπαιθρο, έχει να αντιμετωπίσει και πολλούς εχθρούς. Ο σημαντικότερος είναι τα μυρμήγκια. Για την προστασία της φωλιάς της η A.florea φτιάχνει πάνω στο κλαδί, αριστερά και δεξιά, δύο δαχτυλίδια από ένα υλικό, που μοιάζει με την πρόπολη αλλά είναι πιο κολλώδες και αφ'ενός απωθεί τα μυρμήγκια, αφ'ετέρου εάν προσπαθήσουν να περάσουν από αυτά κολλάνε (Εικ. 4,5). Κατά καιρούς οι μέλισσες ανανεώνουν αυτό το υλικό, έτσι ώστε να είναι συνέχεια κολλώδες (Lindauer,1957).             Γενικά η A.florea δεν είναι επιθετική μέλισσα. Οταν ενοχληθεί έντονα προτιμάει να εγκαταλείψει τη φωλιά της, παρά να επιτεθεί (Morse & Benton,1967). Ετσι έχει καταφέρει να επιβιώσει καθώς ο άνθρωπος, που κυνηγάει αυτά τα μελίσσια (κυνηγοί μελιού), παίρνει όλη την κηρήθρα μαζί. Ετσι οι μέλισσες είναι αναγκασμένες να ξεκινήσουν μια καινούργια φωλιά. Οικονομική σημασία:             α) Το μέλι αν και είναι χαμηλής ποιότητας, έχει μεγάλη ζήτηση και χαίρει υψηλής τιμής στις τοπικές αγορές (Eικ. 6).             β) Στο Ομάν η κηρήθρα, μετά την αφαίρεση του μελιού, χρησιμοποιείται σαν οικοδομικό υλικό. Τοποθετήται ανάμεσα σε δύο φύλλα από φοινικόδεντρο και χρησιμοποιήται για να καλύπτοται κενά στους τοίχους (τρύπες, κόχες).             γ) Η A.florea αποτελεί το σπουδαιότερο ίσως και μοναδικό επικονιαστή σε πολύ ζεστές και ξερές περιοχές.