Παρασκευή 29 Απριλίου 2011

Mite Zapper εναντίον του Varroa.



Πρόκειται για έναν νέο και απλό τρόπο καταπολέμησης του Varroa δίχως φάρμακα και χημικά. .
Η συσκευή Mite Zapper αποτελείται από μια τεχνητή κηρήθρα με κελιά κηφηνογόνου (μεγαλύτερα από τα κελιά εργατριών) στα οποία εκτρέφεται αποκλειστικά κηφηνογόνος.
Ως γνωστόν τα Varroa προτιμούν πολύ περισσότερο τον κηφηνογόνο από τον γόνο εργατριών. Η κηρήθρα αυτή συνδέεται με μία μπαταρία αυτοκινήτου και θερμαίνεται ώστε μέσα σε 4-6 λεπτά να έχει σκοτώσει και τον γόνο και το Varroa. Μετά οι μέλισσες πετούν έξω τον νεκρό γόνο με το νεκρό Varroa και η κηρήθρα είναι και πάλι έτοιμη να ξαναγεμίσει με κηφηνογόνο.


Mite Zapper, μπαταρία αυτοκινήτου και χρονοδιακόπτης! 



Η συσκευή μέσα στην κυψέλη.


Με λίγα λόγια όταν κάθε κυψέλη μας έχει μέσα μια τέτοια συσκευή – κηρήθρα, τότε ένα άτομο μέσα σε μια μέρα, χαλαρά και με καφεδάκι, μπορεί να κάνει θεραπεία σε εκατό μελίσσια.
Κοστίζει περίπου όσο μια κυψέλη, αλλά πιστεύω πως η τιμή της θα πέσει όταν βγει σε μαζική παραγωγή.


Λέω να παραγγείλω μερικές συσκευές να τις δοκιμάσω.

http://www.mitezapper.com/How-it-Works_c_19.html



pigi:http://ixnilatis33.blogspot.com/

Παραφυάδες


Ο φυσικός τρόπος διαιώνισης του είδους στα μελισσάκια όπως ξέρουμε είναι η σμηνουργία.


Επειδή όμως η σύγχρονη μελισσοκομία απαιτεί ελεγχόμενη αύξηση των σμηνών όλο το χρόνο, με εξαίρεση τον χειμώνα όμως γιατί τότε τα μελίσσια μας ως γνωστών ξεχειμωνιάζουν τις περισσότερες φορές δίχως την παρουσία γόνου.

Έτσι οι μελισσοκόμοι σε όλον τον κόσμο φροντίζουν να αυξάνουν τον αριθμό των σμηνών τους κόβοντας ΠΑΡΑΦΥΑΔΕΣ.


Παίρνουν δηλαδή ένα μέρος του πληθυσμού της κυψέλης και με αυτό δημιουργούν μια νέα κυψέλη.

Όταν το κάνει αυτό ο μελισσοκόμος λέμε ότι (κόβει)παραφυάδες, επειδή κόβει στην μέση ένα μελίσσι η και σε περισσότερα τμήματα.

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι να φτιάξει κανείς παραφυάδες.

Από τον πλέον σύγχρονο (μέθοδος της βεντάλιας) μέχρι τον ποιο παλιό και απλό, που είναι να χωρίσουμε ένα μελίσσι ακριβώς στην μέση, και πολλοί τρόποι ακόμα που αν θέλετε μπορούμε να τους συζητήσουμε.



Επίσης θέλω να πω πως τα τελευταία χρόνια όλο ένα και αυξάνει ο αριθμός των μελισσοκόμων που με ζέντερ η άλλους τρόπους κάνει βασιλοτροφία προκειμένου να βγάλει όσο το δυνατόν καλύτερες βασίλισσες για τις παραφυάδες που ετοιμάζει.

Έχοντας ψάξει πολύ το θέμα κι έχοντας μιλήσει με μελισσοκόμους αλλα και παρατηρήσει κυψέλες που οι βασίλισσες τους προέρχονται από βασιλοτροφία έχω να πω το εξής.

Αν οι βασίλισσες αυτές προέρχονται από διπλό εμβολιασμό τότε είναι εξαιρετικές.

Αν όμως δεν είναι διπλού εμβολιασμού τότε είναι συνηθισμένες βασίλισσες όπως όλες.

Να σας εξηγήσω γιατί συμβαίνει αυτό.

Οι μέλισσες έχουν την συνήθεια να γεμίζουν το βασιλοκελί με βασιλικό πολτό έως ότου το σκουληκάκι που είναι μέσα στο κελί να γίνει περίπου 7 ημερών.

Όταν κάνουμε διπλό εμβολιασμό τότε ο μελισσοκόμος παίρνει αυτά τα βασιλοκελιά πετάει από μέσα τα σκουληκάκια που είναι 7 ημερών και στη θέση τους βάζει άλλα που είναι πχ 2 ημερών.

Όταν το κάνει αυτό τότε οι εργάτριες βάζουν ξανά κι άλλο βασιλικό πολτό μέσα στο βασιλικό κελί πάλι μέχρι το νέο σκουληκάκι να γίνει 7 ημερών.

Έτσι τα βασιλικά κελιά έχοντας μέσα τον παλιό και τον νέο βασιλικό πολτό είναι ασφυκτικά γεμάτα και τεράστια.

Οι δε βασίλισσες που είναι μέσα σε αυτά τρέφονται με άφθονο βασιλικό πολτό και γίνονται πολύ μεγαλύτερες από τις υπόλοιπες που έχουν γίνει φυσιολογικά χωρίς διπλό εμβολιασμό.

Γι αυτό θα είναι ποιο δυνατές ποιο παραγωγικές και θα γεννάνε πολύ περισσότερο κατά την διάρκεια της ζωής τους.

Για την ιστορία πάντως θέλω να πω ότι οι καλύτερες βασίλισσες που υπάρχουν κι αυτό σας το υπογράφω είναι οι βασίλισσες της σμηνουργίας.

Αυτές δηλαδή που φτιάχνει ένα μελίσσι όταν θέλει να σμηνουργίσει.

Αυτό η συμβαίνει γιατί τότε είναι η κατάλληλη εποχή που όρισε η φύση για την διαιώνιση του μελισσιού η γιατί οι μέλισσες τρέφονται καλύτερα μιας και η άνοιξη τότε είναι στα φόρτε της η τέλος γιατί την εποχή εκείνη ίσως από ένστικτο οι μέλισσες να φροντίζουν καλύτερα τα βασιλικά τους κελιά.

Κατά άλλους λέγεται πως την άνοιξη είναι καλύτερης ποιότητας το σπέρμα των κηφηνών γι αυτό οι βασίλισσες εκείνες γονιμοποιούνται πολύ καλύτερα και γίνονται καλύτερες.

Όπως και να έχει πάντως το πράγμα αποτελεί μυστήριο.

Ας έρθουμε όμως ξανά στο θέμα μας.

Αν κάποιος θέλει να κόψει παραφυάδες και δεν έχει τον χρόνο η την θέληση να κάνει εμβολιασμό έχω να του προτείνω έναν κάλο και σίγουρο τρόπο.

Τον εφάρμοσα πέρυσι σε πολλές και πρόπερσι δοκιμαστικά σε λιγότερες παραφυάδες και το αποτέλεσμα ήταν άριστο, και σε ποσοστό επιτυχίας, και σε απόδοση μελιού, φέτος οι κυψέλες αυτές πήγαν πολύ καλά.

Λοιπόν…

Κατ αρχήν θα πρέπει να επιλέξουμε ορισμένα δυνατά μελίσσια τα οποία θα μας δίνουν καλές ποσότητες μελιού τα τελευταία χρόνια και που δεν θα έχουν παρουσιάσει κανένα πρόβλημα με ασθένειες.

Ας υποθέσουμε λοιπόν πως διαλέξαμε 3 μελίσσια δυνατά 20άρια.

Θα πρέπει να πάμε μια μέρα να τα ανοίξουμε και να τους πάρουμε τις βασίλισσες τους μαζί με 3 πλαίσια πληθυσμό.

Στα τρία πλαίσια αυτά καλό είναι να υπάρχει ένα πλαίσιο με σφραγισμένο γόνο.

Τις βάζουμε σε νέες κυψέλες και τις πηγαίνουμε 3χλμ μακριά, τους βάζουμε από ένα ζυμάρι βανίλια ελληνική και τις αφήνουμε εκεί για κάμποσο καιρό χωρίς να χρειαστεί να τις ενοχλήσουμε.

Φροντίζουμε όμως αριστερά και δεξιά από αυτά τα 3 πλαίσια να βάλουμε και δυο άδεια ώστε να έχουμε τις κυψέλες μας με 5 πλαίσια για να μπορέσουν άμεσα να αναπτυχτούν ξανά.



Οι αρχικές κυψέλες μας λοιπόν μας έμειναν με 17 πλαίσια πληθυσμό.

Και σε αυτές βάζουμε από δυο κιλά βανίλια ελληνική και τις αφήνουμε ήσυχες για 8 ημέρες.

Οι εργάτριες της κυψέλης μας όταν διαπιστώσουν την απώλεια της βασίλισσας τους θα ξεκινήσουν αμέσως να φτιάχνουν πολλά βασιλικά κελιά για να βγάλουν νέα.

Κι επειδή τα μελίσσια μας θα είναι δυνατά, 17άρια όπως είπαμε άλλα κι επειδή θα είναι ταϊσμένα καλά με τα 2 κιλά βανίλια που τους βάλαμε, θα καλοταΐσουν τα βασιλικά κελιά με μπόλικο βασιλικό πολτό κι έτσι θα είμαστε σίγουροι ότι θα βγάλουμε καλές και δυνατές βασίλισσες από αυτά.

Ο λόγος που τα αφήνουμε ήσυχα για 8 ημέρες είναι για να σφραγίσουν τα βασιλικά κελιά.

Την ογδόη ημέρα λοιπόν πηγαίνουμε ξανά εκεί και αρχίζουμε να κόβουμε παραφυάδες.

Οι μέλισσες έχουν φτιάξει πολλά βασιλικά κελιά σε πολλά πλαίσια.

Εμείς θα πρέπει να κόβουμε παραφυάδες των τριών πλαισίων η κάθε μια φροντίζοντας να βάζουμε σε κάθε παραφυάδα κι από ένα πλαίσιο με γόνο που να υπάρχουν βασιλικά κελιά σε αυτό όμως.

Αφήνουμε σε κάθε παραφυάδα μόνο 2 βασιλικά κελιά, τα καλύτερα, και μεγαλύτερα, ενώ τα υπόλοιπα τα χαλάμε.

Από την κάθε 17άρα κυψέλη μας δηλαδή κόψαμε 5 παραφυάδες των 3 πλαισίων και μας περίσσεψαν και 2 πλαίσια στην κάθε κυψέλη.

Αυτά τα πλαίσια μπορούμε να τα βάλουμε σε καμιά παραφυάδα που πιστεύουμε ότι δεν έχει και πολύ πληθυσμό.

Όπως και πριν φροντίζουμε εκτός από τα 3 πλαίσια που κόψαμε με πληθυσμό να βάλουμε στα πλαϊνά άλλα 2 άδεια πλαίσια ώστε να υπάρχουν συνολικά μέσα στις κυψέλες 5 πλαίσια.

Τις παίρνουμε κι αυτές τις παραφυάδες και τις πηγαίνουμε 3 χλμ μακριά,.

Τους βάζουμε από 2 κιλά βανίλια ελληνική από πάνω στα πλαίσια και τις αφήνουμε 15 μέρες χωρίς να τις ξανανοίξουμε.

Την δεκάτη πέμπτη ημέρα ανοίγουμε και κάνουμε έλεγχο να δούμε αν γέννησαν οι νέες βασίλισσες.

Αν εφαρμόσετε πιστά τα όσα σας είπα θα διαπιστώσετε ότι από τις 15 παραφυάδες που φτιάξαμε από τα 3 διώροφα μελίσσια μας θα πετύχουν περίπου τα 12 και θα έχουν νέες βασίλισσες που γεννάνε.

Τα υπόλοιπα 2-3 θα αποτύχουν, αυτό συμβαίνει γιατί πολλές φορές κανένα χελιδόνι πιάνει την βασίλισσα που βγαίνει για να ζευγαρώσει και την τρώει.

Και αυτά όμως τα μελίσσια που θα έχουν αποτύχει πρέπει να τα προσέξουμε, η να τους δώσουμε φρέσκο γόνο από άλλο μελίσσι για να βγάλουν νέα μάνα η να έχουμε φροντίσει ορφανεύοντας έγκαιρα κάποιο άλλο μελίσσι προκειμένου εκείνη την περίοδο να έχουμε κάποια βασιλοκελιά για να δώσουμε στις τυχόν ορφανές μας παραφυάδες.

Συνάδελφοι εγώ έτσι κόβω παραφυάδες.

Και είμαι πολύ ευχαριστημένος.

Φέτος πχ που η άνοιξη δεν ήταν καλή εγώ έφτιαξα πολύ δυνατά μελίσσια από 20άρια έως 30άρια με αποτέλεσμα στον Έλατο να πάρω πολύ μελάκι όταν οι περισσότεροι μελισσοκόμοι φέτος δεν πήγαν καλά.

Αυτό φανερώνει περίτρανα πως ο τρόπος που φτιάχνω βασίλισσες είναι καλός αφού αυτές που βγαίνουν από τις παραφυάδες μου είναι καλές και αποδοτικές.

Εδώ θέλω να τονίσω ότι, ότι σας έγραψα είναι καλά τσεκαρισμένο και δεν πρέπει να το αλλάξετε.

Πχ όταν λέω να βάλετε ελληνική βανίλια κι όχι σιρόπι η ξένη βανίλια, υπάρχει λόγος που το λέω και δεν πρέπει να το παραβλέψετε, και όλα τα άλλα που λέω σχετικά με τον τρόπο αυτόν έτσι πρέπει να τα κάνετε.



Κλείνω λέγοντας ότι καλό είναι να ορφανέψετε τα μελίσσια σας με τον τρόπο που έγραψα το πολύ έως τις 30 Ιούλιου ώστε οι νέες βασίλισσες να γεννήσουν έως τις 25 Αυγούστου ώστε τα μελισσάκια να προλάβουν να αναπτυχτούν ικανοποιητικά έως τον χειμώνα.

Ίσως κάποιοι αναρωτηθούν, αν κόβαμε εξ αρχής 15 παραφυάδες από τα 3 διώροφα μελίσσια μας και περιμέναμε να φτιάξουν αυτά μόνα τους βασιλικά κελιά δεν θα ήταν ευκολότερο;

Η απάντηση είναι όχι…

Οι παραφυάδες που κόβουμε είναι μικρές σε σύγκριση με τα 17άρια μελίσσια που εφαρμόσαμε τον τρόπο αυτόν.

Και αφού είναι μικρές δεν είναι σε θέση να γεμίσουν με βασιλικό πολτό τα βασιλοκελιά που θα έφτιαχναν, με αποτέλεσμα αν τον κάναμε έτσι τον τρόπο να βγάζαμε βασίλισσες κακής ποιότητας.

Ενώ τώρα όπως σας είπα με τα δυνατά μελίσσια και τα ωραία βασιλικά κελιά που αυτά θα φτιάξουν, θα βγάλουμε πολύ καλές βασίλισσες.






pigi: melissocosmos

Σκαθάρι Αethina Tumida video





Ένας νέος εχθρός που αυτή τη στιγμή έχει εξελιχτεί σε μάστιγα για τους μελισσοκόμους τις Αμερικής είναι το σκαθάρι Αethina Tumida.


Είναι σιγουρότατο ότι κάποια στιγμή θα έρθει και στην Ελλάδα πιθανόν από Αίγυπτο με τους χιλιάδες τόνους πατάτας που εισάγουμε κάθε χρόνο.

Μου κάνει εντύπωση το γεγονός ότι σε όσα μελισσοκομικά σεμινάρια έχω πάει έως τώρα πουθενά δεν μας μίλησε κανείς για το σκαθάρι.

Έστω βρε παιδί μου να το δείξουν μια φωτογραφία για να το ξέρουν οι μελισσοκόμοι μήπως το προλάβουμε έγκαιρα όταν έρθει.

Δυστυχώς σε αυτή τη χώρα και σε αυτόν τον τομέα, δηλαδή της ενημέρωσης της προνοήσεις και της πρόληψης είμαστε να το πω ευγενικά έτη φωτός πίσω.



Πάμε να το δούμε μαζί λοιπόν







Το μικρό σκαθάρι Αethina Tumida είναι ο νέος εχθρός της μέλισσας που υπόσχεται να κάνει την βαρρόα να μοιάζει σαν μια γλυκιά ανάμνηση μπροστά του. . .

Προερχόμενο από την βόρειο Αφρική το έντομο αυτό εμφανίστηκε το 1998 στην Florida των ΗΠΑ ενδεχομένως μεταφερόμενο από Αφρική με φορτίο τροφίμων και κυρίως πατάτας.



Η πατάτα είναι ένα από τα αγαπημένα του εδέσματα γι αυτό την αναφέρω ως ύποπτη.
Μέσα σε έναν μόλις χρόνο εξαπλώθηκε σε 6 πολιτείες των ΗΠΑ.



Το μικρό σκαθάρι της κυψέλης υφίσταται ολική μεταμόρφωση περνώντας από το στάδιο του αβγού σε αυτό της προνύμφης μετά της νύμφης και τέλος του τέλειου εντόμου.



Η προνύμφη του σκαθαριού τρέφεται με γόνο μελισσών και μέλι και προκαλεί κατάρρευση του μελισσιού.




Το χειρότερο όμως είναι ότι οι προνύμφες αυτές εκκρίνουν περιττώματα στο μέλι σε τέτοιο βαθμό που προκαλούν ζυμώσεις και άσχημη οσμή και αυτό γίνεται ακατάλληλο προς κατανάλωση τόσο ανθρώπινη όσο και για τις μέλισσες.

Δειτε κι ενα βιντεο



Η αντιμετώπιση του σκαθαριού προς το παρόν γίνεται μόνο με σκευάσματα, σαν κι αυτά που αντιμετωπίζουμε την βαρρόα περίπου, αν και δεν ελέγχεται εύκολα και παρ όλο τα αυτά απλός παρατείνουμε την ημερομηνία της κατάρρευσης του μελισσοκομείου.


Το σκέυασμα πάντως που έχει εγκριθεί και το περιορίζει κάπως είναι της εταιρείας Βayer οι ταινίες Check Mite.


Είναι δηλαδή ένα από τα επιτρεπόμενα σκευάσματα που χρησιμοποιούμε και για την βαρρόα στην Ελλάδα, είναι  πλαστικές ταινίες και περιέχει σαν δραστική ουσία το Coumaphos 10%.

Όπως είπα και ποιο πάνω είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι το σκαθάρι θα εμφανιστεί και στην Ελλάδα αργά η γρήγορα (το πιθανότερο γρήγορα) και γι αυτό το λόγο πρέπει τουλάχιστον να είμαστε ενημερωμένοι.

pigi : MELISSOCOSMOS


Το διάφραγμα της βασίλισσας και η χρησιμότητα του



Σήμερα θα δούμε μια διαφορετική ανάρτηση.
Θα γνωρίσουμε ένα εξάρτημα που δημιουργήθηκε για να μας βοηθήσει να παίρνουμε περισσότερο μέλι.
Η ιδέα στηρίχτηκε στο φυσικό μπλοκάρισμα της βασίλισσας.

Οι μελισσοκόμοι σκέφτηκαν πως αφού η παραγωγή μελιού μεγαλώνει όταν η βασίλισσα μπλοκάρεται με φυσικό τρόπο από τις εργάτριες, τότε γιατί να μην γίνει το ίδιο αν μπλοκάρουμε τη βασίλισσα με τεχνητό τρόπο;

Θυμίζω ότι μπλοκάρισμα λέμε ότι έχουμε, όταν στις κηρήθρες οι εργάτριες βάζουν πολλά μελάκια  και δεν έχει διαθέσιμο χώρο να γεννήσει η βασίλισσα .

Κάπως έτσι προέκυψε το διάφραγμα.

Αυτό είναι ένα εργαλείο που το βάζουμε μεταξύ εμβρυοθαλάμου και πατώματος όπως βλέπετε και στις φωτογραφίες.
Με το διάφραγμα η βασίλισσα δεν μπορεί να ανέβει στο πάτωμα να γεννήσει κι έτσι οι εργάτριες το γεμίζουν μέλι, ενώ η γέννα της βασίλισσας περιορίζεται μόνο στον εμβρυοθάλαμο.

Η βασίλισσα δεν μπορεί να περάσει από το διάφραγμα για τον εξής απλό λόγο.

Το πλάτος του θώρακα της εργάτριας είναι 4 χιλιοστά.
Το πλάτος του θώρακα της Βασίλισσας είναι 4.2 χιλιοστά.
Και το πλάτος του θώρακα του κηφήνα είναι 5 χιλιοστά.


Το κενό που αφήνει το διάφραγμα είναι 4.1 χιλιοστά, και άρα επιτρέπει στις εργάτριες να περνάνε από αυτό έστω και με κάποια δυσκολία αφού έχουν πλάτος 4 χιλιοστά , ενώ δεν μπορούν να περάσουν οι βασίλισσες που έχουν πλάτος 4.2 και φυσικά ούτε οι κηφήνες αφού έχουν πλάτος 5 χιλιοστά.

Ως εδώ ακούγονται όλα καλά.

Το διάφραγμα όμως συνάδελφοι είναι δίκοπο μαχαίρι.
Και αυτό γιατί ναι μεν μας δίνει περισσότερο μέλι, αλλά με το διάφραγμα πέφτουν τα μελίσσια μας πάρα πολύ.

Γι αυτό δεν πρέπει ποτέ να αφήνουμε διάφραγμα στα μελίσσια μας πάνω από 20 ημέρες, ή μετά από έναν τρύγο.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο διαθέσιμος χώρος που υπάρχει στον εμβρυοθάλαμο για να γεννάει η βασίλισσα μας είναι περιορισμένος.

Στον εμβρυοθάλαμο, στο κάτω μέρος της κυψέλης μας δηλαδή από την άνοιξη και μετά έχουν μπει πολύ μεγάλες ποσότητες γύρης, και κάποιες ποσότητες μελιού.


Κι έτσι ο χώρος για τη γέννα της μεγαλειοτάτης μας είναι μικρός, κι όταν έχουμε περιορισμένη γέννα τότε το μελίσσι πέφτει πολύ γρήγορα.
Πέφτει γιατί οι εργάτριες μας εξαντλούνται από την πολλή εργασία και πεθαίνουν και γρήγορα και πολλές καθημερινά.

Κι αν δεν αντικαθίστανται από νέες που εκκολάπτονται είναι φυσικό το μελίσσι μας να μειώνεται.
Αυτό οι μελισσοκόμοι πρέπει να το έχουν υπόψη τους, και το έχουν.

Λίγοι μελισσοκόμοι χρησιμοποιούν διάφραγμα.

Και κυρίως χρησιμοποιείται όταν η νεκταροέκκριση είναι σχετικά μικρή και δεν μπορεί η βασίλισσα να μπλοκαριστεί με φυσικό τρόπο.
Περισσότερο το διάφραγμα το χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι που πηγαίνουν στα θυμάρια, κι έτσι εξασφαλίζουν μεγαλύτερη ποσότητα.


Και στον Έλατο μπορεί να μπει διάφραγμα όμως αν δεν δίνει καλά, αλλά όπως είπα μόνο για καμιά εικοσαριά ημέρες ώσπου να μαζέψει κάποιοι μέλια το μελίσσι, και μετά πρέπει να βγει για να ανέβει να γεννήσει και στο πάτωμα η βασίλισσα για να αναπτυχτεί το μελίσσι ξανά.

Εκτός από το κλασικό διάφραγμα που μπαίνει ανάμεσα στο πάτωμα και τον εμβρυοθάλαμο, έχουν βγει και κλουβάκια διαφράγματος που παίρνουν μέσα από ένα έως τρία πλαίσια.

Φυσικά μέσα σε αυτά τα κλουβάκια εγκλωβίζουμε την βασίλισσα για να γεννάει μόνο σε αυτά τα πλαίσια που εμείς έχουμε επιλέξει, και ολόκληρο το κλουβί μαζί με τη βασίλισσα το τοποθετούμε στον εμβρυοθάλαμο.
Έτσι γεμίζουν με μέλι ακόμα περισσότερα πλαίσια, αλλά το μελίσσι στο τέλος μειώνετε κι αυτό πάρα πολύ.
Αν λοιπόν θελήσετε να πάτε στα θυμάρια, και θέλετε να έχετε καλύτερες πιθανότητες να πάρετε από το πολύτιμο και αρωματικό αυτό μελάκι, τότε πάρτε μαζί σας και τα 
απαιτούμενα διαφράγματα για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα…

Παρασκευή 22 Απριλίου 2011

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο ύπουλος εχθρός των μελισσών




Η αλόγιστη χρήση μιας κατηγορίας φυτοφαρμάκων οδηγεί σε αφανισμό τον πληθυσμό των μελισσών. Στην Ελλάδα τοπρόβλημα είναι εντονότερο όπου υπάρχουν βαμβακοκαλλιέργειες. «Το Βήμα» καταγράφει βήμα προς βήμα τις έρευνες στον οργανισμό της μέλισσας, αλλά και την κατάσταση στην επικράτεια.

Πριν από περίπου έναν μήνα, έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) με τίτλο «Η εξαφάνιση των μελισσών και οι διάφορες απειλές για τα έντομα» παρουσίασε με τα πιο μελανά χρώματα το μέλλον του ανθρώπου αν οι ταπεινές μελισσούλες εξαφανιστούν.
Οπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στην έκθεση, ο μαζικός θάνατος αποικιών μελισσών σε πολλά σημεία του πλανήτη ενδέχεται να αποτελεί ένα μέρος της μεγάλης, βαθιάς και αυξανόμενης απειλής που προέρχεται από τη μόλυνση του περιβάλλοντος και έχει επίδραση στα αποθέματα τροφών για τους ανθρώπους.
Συμπληρωνόταν ότι οι μέλισσες, οι πεταλούδες, τα σκαθάρια και τα πουλιά προσφέρουν ετησίως στην ανθρώπινη οικονομία εργασία που αποτιμάται σε 153 δισ. ευρώ-  το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 9,5% της συνολικής αξίας της εργασίας για την παραγωγή ανθρώπινης τροφής.
Αυτά για όσους πίστευαν ή πιστεύουν ότι η εξαφάνιση των μελισσών αποτελεί θέμα απλώς των... μελισσοκόμων- άντε και των οικολόγων.


Μείωση πληθυσμών από 30% ως 85%
Διότι ο αφανισμός των μελισσών αποτελεί γεγονός.
Στην ίδια έκθεση υπογραμμίζεται ότι προσφάτως οι αποικίες μελισσών στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη εμφανίζουν μείωση της τάξεως του 30%, ενώ σε περιοχές όπως η Μέση Ανατολή η μείωση αυτή αγγίζει ως και το  85%. Μιλούμε λοιπόν για ένα παγκόσμιο πρόβλημα που έχει παγκόσμιο αντίκτυπο. Και είναι επόμενο επιστήμονες αλλά και κρατικές αρχές ανά τον κόσμο να αναζητούν τα αίτια αυτών των μαζικών θανάτων.

Ανάμεσα στους πολλούς παράγοντες που φαίνεται να συντελούν στο πρόβλημα και οι οποίοι συνδέονται άμεσα με την ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον όπως η αποψίλωση δασών, η εξασθένηση των ανθέων των φυτών και η μεγάλη εξάπλωση των παρασίτων, αναδύεται τα τελευταία χρόνια και ένας που ακούει στο όνομα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα. Πρόκειται για μια κατηγορία φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιείται τις τελευταίες περίπου δύο δεκαετίες σε διαφορετικές χώρες του κόσμου- στην Ελλάδα από το  1997- και η οποία γνωρίζει συνεχή εξάπλωση «ντύνοντας» ολοένα και περισσότερες καλλιέργειες.

Διασυστημικά φυτοφάρμακα
Τι ακριβώς είναι όμως τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα και ποια η διαφορά τους από τα συμβατικά; Οπως εξηγεί στο «Βήμα» η κτηνίατρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΜΣΕ) κυρία Κατερίνα Καρατάσου, πρόκειται για διασυστηματικά εντομοκτόνα (κυκλοφορούν, δηλαδή, σε όλα τα μέρη του φυτού) που έχουν δράση παρόμοια με  το φυσικό εντομοκτόνο νικοτίνη,  το οποίο δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Οι ουσίες αυτής της κατηγορίας είναι οι acetamiprid, clothianidin, dinotefuran, fipronil, imidacloprid, nitenpyram, thiacloprid και thiamethoxam.

Το αρχικό σκεπτικό της δράσης τέτοιου είδους φυτοφαρμάκων σε αντίθεση με τα συμβατικά που απλώς ψεκάζονται στα φυτά ήταν  το να χρησιμοποιούνται και για την «επένδυση» σπόρων έτσι ώστε να «κυριεύουν»  το φυτό από την αρχή ως το τέλος της ζωής του σώζοντάς το από επιβλαβή έντομα. «Οταν γίνεται ψεκασμός του φυτοφαρμάκου, ένα μεγάλο μέρος διασπείρεται στον αέρα ή φεύγει στο έδαφος, ενώ μικρή σχετικώς ποσότητα περνά στο φυτό.Η καινούργια αυτή οικογένεια φαρμάκων επενδύεται στους σπόρους με ειδική επεξεργασία,με αποτέλεσμα να περνά ολόκληρη η ποσότητα της ουσίας στο φυτό» λέει η κυρία Καρατάσου.

Ωστόσο, όπως δείχνουν όλο και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία, εκτός από τα βλαβερά έντομα-στόχους, τα φυτοφάρμακα αυτά δηλητηριάζουν και ωφέλιμα έντομα όπως οι μέλισσες, οι αγριομέλισσες, οι βομβίνοι και οι πεταλούδες. Και αυτό διότι εντοπίζονται στο νέκταρ, στη γύρη αλλά και στον «ιδρώτα» των φυτών που παράγεται κατά τη διαπνοή τους, άρα σε όλους τους χυμούς τους οποίους συλλέγουν οι επικονιαστές. «Πολλά από αυτά τα ωφέλιμα έντομα αποτελούν παράλληλα τροφή για τα πουλιά και υπάρχουν ήδη αναφορές για μεγάλη μείωση του πληθυσμού των άγριων πτηνών της Ευρώπης. Τα νεονικοτινοειδή φαίνεται επίσης ότι προσβάλλουν και ασπόνδυλα ζώα που ζουν στα επίγεια νερά και αποτελούν τροφή για τα ψάρια του γλυκού νερού ή και για πτηνά» αναφέρει η κτηνίατρος της ΟΜΣΕ.

Πρόκειται, όπως είναι ξεκάθαρο, για μια αλυσίδα που όταν σπάσει καταστρέφει όλους τους κρίκους που την αποτελούσαν, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Πρόκειται την ίδια στιγμή όμως και για μια αλυσίδα... φτιαγμένη από χρυσάφι για τις παρασκευάστριες εταιρείες φυτοφαρμάκων: είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 2009 οι πωλήσεις αποκλειστικώς του imidacloprid (του πιο ευρέως χρησιμοποιούμενου νεονικοτινοειδούς εντομοκτόνου παγκοσμίως) άγγιξαν τα 606 εκατ. δολάρια (περί τα 420 εκατ. ευρώ).

Κερκόπορτα για νοζεμίαση
Αξίζουν όμως τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα τα (πολλά) λεφτά τους σε ό,τι αφορά το οικοσύστημα; Ολοένα περισσότερα επιστημονικά στοιχεία μαρτυρούν πως η απάντηση μάλλον δεν είναι θετική. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Μία από τις πρώτες επιστημονικές παρατηρήσεις που έκαναν παγκόσμια αίσθηση σχετικά με την αρνητική επίδραση αυτών των «διάσημων» φυτοφαρμάκων στην υγεία των μελισσών ήλθε από τις ΗΠΑ και συγκεκριμένα από τον δρα Τζέφρι Πέτις,επικεφαλής ερευνητή στο Εργαστήριο για την Ερευνα στις Μέλισσες του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ. Ο δρ Πέτις, ο οποίος είναι ο κύριος ερευνητής της αμερικανικής κυβέρνησης σχετικά με τις μέλισσες, ανακάλυψε πριν από δύο έτη ότι  το imidacloprid κάνει τα συγκεκριμένα έντομα πολύ πιο ευάλωτα σε μια νόσο, τη νοζεμίαση, η οποία προκαλείται από  το παράσιτο nosema που πλήττει  το γαστρεντερικό σύστημα.

Ο δρ Πέτις αναφέρει στο «Βήμα» ότι επικεντρώθηκε στο συγκεκριμένο φυτοφάρμακο καθώς είναι ευρέως χρησιμοποιούμενο σε πολλές και διαφορετικές καλλιέργειες. «Είδαμε στο πλαίσιο πειράματος στο εργαστήριο ότι όταν εκθέσαμε μέλισσες στο συγκεκριμένο νεονικοτινοειδές φυτοφάρμακο και στη συνέχεια τις εκθέσαμε στο nosemaεμφανίστηκε τριπλάσια αύξηση τωνεπιπέδων του παρασίτου στον οργανισμό αυτών των εντόμων σε σύγκριση με άλλες μέλισσες που δεν είχαν εκτεθεί στο φυτοφάρμακο αλλά προσβλήθηκαν από νοζεμίαση. Το  αποτέλεσμα αυτό μαρτυρεί ότι τα έντομα ήταν πιο ευάλωτα στοnosema όταν είχαν προηγουμένως εκτεθεί στο φυτοφάρμακο». Οπως έδειξε μάλιστα η εργαστηριακή μελέτη του δρος Πέτις, η οποία παραμένει αδημοσίευτη, η ευαισθησία των μελισσών στο παράσιτο παρετηρείτο ακόμη και όταν τα έντομα είχαν εκτεθεί σε δόσεις του φυτοφαρμάκου τόσο μικρές ώστε να είναι μη ανιχνεύσιμες μετά τον θάνατό τους.

Ποια θα ήταν η λύση σε αυτό  το παγκόσμιο ανησυχητικό φαινόμενο του αφανισμού των μελισσών, ρωτήσαμε τον αμερικανό ειδικό. «Είμαι αισιόδοξος ότι μπορούμε να βρούμε τρόπους ώστε να κρατήσουμε τις μέλισσες υγιείς.Πιστεύω ότι τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα παίζουν ρόλο στον θάνατο των μελισσών, ωστόσο δεν έχουμε προσδιορίσει πόσο σημαντικόρόλο αφού  το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό. Σε κάθε περίπτωση χρειαζόμαστε ισχυρούς νόμους που να προστατεύουν τις μέλισσες. Δεν είμαι σίγουρος ότι τα στοιχεία που έχουμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας είναι αρκετά ώστε να δικαιολογούν τη συνολική απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων,ωστόσο μπορεί μελλοντικά να αποδειχθεί ότι χρειάζεται μια τέτοια καθολική απαγόρευση».

Ερευνες σε ΗΠΑ, Γαλλία, Ολλανδία
Ο δρ Πέτις δεν φαίνεται να είναι ο μόνος που έχει ανησυχητικά ευρήματα στα χέρια του. Τα αποτελέσματά του γρήγορα επιβεβαιώθηκαν από ειδικούς στο Εργαστήριο για τη Βιολογία και την Προστασία των Μελισσών του Εθνικού Ινστιτούτου Αγρονομικής Ερευνας (ΙΝRΑ) στην Αβινιόν της Γαλλίας, με επικεφαλής τον δρα Σεντρίκ Αλό. Και από τη γαλλική μελέτη προέκυψε ότι το imidacloprid κάνει τις μέλισσες πιο ευάλωτες στη νοζεμίαση. Οπως σημείωσε στο «Βήμα» ο δρ Αλό, η μελέτη αυτή που επίσης διεξήχθη στο εργαστήριο έδειξε ότι ο συνδυασμός του νεονικοτινοειδούς φυτοφαρμάκου και του παθογόνου nosema αποδυνάμωνε σε τέτοιον βαθμό τον οργανισμό των μελισσών ώστε αυτές πέθαιναν πρόωρα. «Φάνηκε να υπάρχεισυνεργιστική δράση μεταξύ του imidacloprid και του παρασίτου nosema η οποία οδηγούσε σε αποδυνάμωση των μελισσών. Παρατηρήσαμε σημαντική αύξηση της θνησιμότητας,ωστόσο δεν γνωρίζουμε τον ακριβή μηχανισμό που οδηγεί σε αυτήν». Ο γάλλος ειδικός προσέθεσε ότι οι απορίες σχετικά με τον μηχανισμό που οδηγεί στην εξαφάνιση των μελισσών μοιάζουν με το  προαιώνιο ερώτημα σχετικά με το  αβγό και την κότα. «Δεν έχουμε καταλήξει ακόμη αν τα φυτοφάρμακα αποδυναμώνουν τον οργανισμό των εντόμων με αποτέλεσμα να γίνονται πιο ευάλωτα στο nosema ή αν  το παράσιτο εξασθενεί τις μέλισσες οι οποίες πεθαί νουν ευκολότερα μετά την έκθεση στα φυτοφάρμακα». Ο κώδωνας του κινδύνου χτυπά όμως και από την Ολλανδία και συγκεκριμένα μέσα από τα αποτελέσματα μελέτης του τοξικολόγου Χενκ Τένεκες σχετικά με τους μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία των μελισσών από τη χρήση των νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων imidacloprid και thiacloprid. Οπως σημειώνεται σε μελέτη του δρος Τένεκες που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2010 στο επιστημονικό περιοδικό «Τoxicology», «οι κίνδυνοι των νεονικοτινοειδών εντομοκτόνωνimidacloprid και thiacloprid για τα αρθρόποδα μπορούν να υποτιμηθούν σοβαρά. Τα αποδεκτά όρια της τάξεως των 50 ppb(μέρη ανά δισεκατομμύριο) είναι βασισμένα κυρίως στις βραχυπρόθεσμες δοκιμές. Αν πραγματοποιούσαμε μακροπρόθεσμες μελέτες,πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνες. Αυτό εξηγεί γιατί πολύ μικρές ποσότητεςimidacloprid μπορούν να προκαλέσουν μείωση του πληθυσμού των μελισσών μακροπρόθεσμα». 
«Παιχνίδι» με τις δόσεις
Μια και μιλήσαμε για αποδεκτά όρια, πρέπει να σημειώσουμε ότι η μελισσοτοξικότητα των νεονικοτινοειδών ελέγχεται με βάση διεθνείς κανονισμούς προσδιορίζοντας τη δόση που σκοτώνει  το 50% του δείγματος μελισσών (τεστ LD50). Ωστόσο, όπως επισημαίνει στο «Βήμα» η βιολόγος, αναπληρώτρια ερευνήτρια του Ινστιτούτου Μελισσοκομίας στο Εθνικό Ιδρυμα Αγροτικής Ερευνας (ΕΘΙΑΓΕ) που εδρεύει στον Αγ. Μάμα Χαλκιδικής κυρία Φανή Χατζήνα, «οι δοκιμές αυτές αγνοούν παντελώς τις δευτερογενείς επιδράσεις από τις υποθανατηφόρες δόσεις που δεν σκοτώνουν  το μελίσσι αλλά είτε προκαλούν προβλήματαμνήμης και μάθησης, με αποτέλεσμα οι μέλισσες να αποπροσανατολίζονται και να μην επιστρέφουν στην κυψέλη τους,είτε δημιουργούν προβλήματα υποθερμίας και κακής διατροφής του γόνου (των αναπτυσσόμενων μελισσών) είτε αποδυναμώνουν  το της μέλισσας κάνοντάς την εύκολη λεία σε οποιονδήποτε παθογόνο παράγοντα». Προβλήματα όμως παρατηρούνται και στους υποφαρυγγικούς αδένες των μελισσών (πρόκειται για τους αδένες που η μέλισσα φέρει στο κεφάλι και παράγουν τον βασιλικό πολτό), όπως δείχνουν στοιχεία έρευνας του Ινστιτούτου Μελισσοκομίας του ΕΘΙΑΓΕ.

Με βάση τα ισχύοντα δεδομένα βέβαια οι παρασκευάστριες εταιρείες των φυτοφαρμάκων είναι πλήρως καλυμμένες, αφού πράγματι τα προϊόντα τους αποδεικνύονται ασφαλή. Οι υπεύθυνοι των εταιρειών υποστηρίζουν ότι οι όποιοι θάνατοι μελισσών οφείλονται σε κακή χρήση των φαρμάκων από τους γεωργούς. Είναι όμως πάντα έτσι τα πράγματα; Ακόμη και αν δεν μπορούμε να απαντήσουμε σε αυτό το  ερώτημα, μια απάντηση είναι σίγουρη: οι μέλισσες αποδεκατίζονται (μαζί τους και άλλα ωφέλιμα έντομα).  Το χρονικό αυτού του αποδεκατισμού καταγράφεται μάλιστα όχι μόνο μέσα από επιστημονικά στοιχεία του εξωτερικού αλλά και από άλλα που φέρουν άκρως ελληνική υπογραφή. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2010 στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Ιnvertebrate Ρathology», με κύριο ερευνητή τον κ. Ν.Μπακανδρίτσο από το  Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών Αθηνών που ανήκει στο ΕΘΙΑΓΕ, και αφορούσε αιφνίδιους θανάτους μελισσών  το καλοκαίρι του 2009 στην Αρκαδία έδειξε ότι στα δείγματα μελισσών που εξετάστηκαν εντοπίστηκαν συγκεντρώσεις imidacloprid μεταξύ 14 και 39 νανογραμμαρίων ανά γραμμάριο ιστού. Στη μελέτη σημειώνεται ότι πρόκειται για την πρώτη δημοσιευμένη καταγραφή ανίχνευσης στην Ελλάδα του συγκεκριμένου νεονικοτινοειδούς φυτοφαρμάκου σε ιστούς μελισσών που παράγουν μέλι. Προστίθεται ότι η παρουσία πολλαπλών παθογόνων (ιών αλλά και του μικροσποριδίου Νosema ceranae) καθώς και φυτοφαρμάκων στον οργανισμό των μελισσών καθιστά δύσκολη τη σύνδεση των φαινομένων απώλειας πληθυσμών μελισσών που παρατηρήθηκε στην Ελλάδα με μια συγκεκριμένη αιτία. Υπογραμμίζεται όμως παράλληλα ότι φαίνεται να υπάρχει συνεργιστική δράση μεταξύ του φυτοφαρμάκου και των πολλών και διαφορετικών παθογόνων που ανιχνεύθηκαν στις μέλισσες.

Σαν καρδιοπαθείς μαραθωνοδρόμοι...
Παράλληλα μελέτες ειδικών του Εργαστηρίου Φυσιολογίας Ζώων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Γ.Θεοφιλίδη, έδειξαν ότι μικρές δόσεις νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων όπως  το imidacloprid αλλά και διάφορων πυρεθροειδών φυτοφαρμάκων προκαλούν βλάβες σε εσωτερικά συστήματα των μελισσών όπως  το κυκλοφορικό. Η καρδιά της μέλισσας εμφανίζει πρόβλημα στη λειτουργία της, ωστόσο  το έντομο συνεχίζει να βρίσκεται στη ζωή χωρίς να είναι παραγωγικό. Μοιάζει με έναν καρδιοπαθή που του ζητούν να τρέξει μαραθώνιο... Διότι η συλλογή τροφής από τη μέλισσα αποτελεί μαραθώνιο καθώς πρέπει να γίνεται πολλές φορές υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες. Προβλήματα εμφανίστηκαν από μελέτες του κ. Θεοφιλίδη και στον αναπνευστικό ρυθμό μελισσών που ταΐστηκαν στο εργαστήριο με απειροελάχιστες ποσότητες imidacloprid.

Την εν δυνάμει θανατηφόρα σχέση μεταξύ νεονικοτινοειδών και μελισσών μαρτυρούν συγχρόνως αδημοσίευτα ακόμη ευρήματα που ανήκουν στους ειδικούς του Ινστιτούτου Μελισσοκομίας του ΕΘΙΑΓΕ στη Χαλκιδική. Οπως αποκαλύπτει η κυρία Χατζήνα στο «Βήμα», τα πρώτα αυτά αποτελέσματα δείχνουν ότι μέλισσες οι οποίες ετράφησαν με συγκεκριμένες υποθανατηφόρες δόσεις imidacloprid (δόσεις ακόμη και της τάξεως των μόλις 2 ppb) εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά νοζεμίασης. «Η πρώτη τέτοια παρατήρηση είχε γίνει στο πλαίσιο μικρού πειράματος πέρυσι και τα νέα ευρήματά μας εφέτος την επιβεβαιώνουν.Ολοκληρώνουμε τη σχετική μελέτη τα αποτελέσματα της οποίας θα αποσταλούν στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων». 
SΟS για τις μέλισσες στην Ελλάδα
Ας δούμε την γκρίζα ελληνική εικόνα σε ό,τι αφορά τη χρήση νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων.

Στη χώρα μας λοιπόν τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται ως διάλυμα για ψεκασμό σε εσπεριδοειδή και πυρηνόκαρπα (ροδάκινα, κεράσια, βερίκοκα κτλ.) αλλά και στα φοινικοειδή. Χρησιμοποιούνται επίσης ως επικάλυμμα σπόρων στο βαμβάκι, ενώ, όπως επισημαίνει η κυρία Χατζήνα, το  υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης συζητεί τη χορήγηση έγκρισης και για χρήση σε σπόρους καλαμποκιού, ηλίανθου και ελαιοκράμβης.

Στην Πέλλα
Σημειώνεται πως σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια βαμβακιού, σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, οι επενδεδυμένοι με νεονικοτινοειδή σπόροι φθάνουν ως και  το 90% επί του συνόλου των σπόρων που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες. Βαμβακοκαλλιέργειες υπάρχουν κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα (τα ηνία κρατά ο Νομός Πέλλας) αλλά και στην Κεντρική Ελλάδα. Μάλιστα, σύμφωνα με την κυρία Χατζήνα, στον Νομό Πέλλας άρχισαν τα τελευταία περίπου έξι χρόνια να εμφανίζονται και τα περισσότερα προβλήματα στις μέλισσες. «Οι μελισσοκόμοι μετέφεραν τα μελίσσια τους στα βαμβάκια ώστε να έχουν παραγωγή βαμβακόμελου-  το βαμβακόμελο θεωρείται ένα πολύ καλό σε ποιότητα μέλι.Πίστευαν λοιπόν ότι θα έχουν καλή παραγωγή.Ωστόσο χρόνο με τον χρόνο έβλεπαν ότι τα μελίσσια τους αποδυναμώνονταν,χάνονταν μεγαλύτεροι πληθυσμοί μελισσών από  το φυσιολογικό. Ετσι άρχισε η αναζήτηση της αιτίας του φαινομένου». Ενόσω τα ακριβή αίτια αυτού του αποδεκατισμού αναζητούνται, οι αριθμοί είναι αδυσώπητοι. Οπως αναφέρει η κυρία Καρατάσου, από  το 2003 και μετά χάνουμε περίπου 3.000 τόνους βαμβακόμελου ετησίως. Συγχρόνως όσοι μελισσοκόμοι έβαλαν τα μελίσσια τους κοντά σε βαμβακοκαλλιέργειες έχασαν το  50%-80% του πληθυσμού των μελισσών τους.

Και στα Χανιά
Την ίδια στιγμή  το παράσιτο nosema εξαφανίζει τις μέλισσες. Είναι χαρακτηριστικό  το παράδειγμα του Νομού Χανίων, όπου τα τελευταία δύο χρόνια καταγράφονται μεγάλες απώλειες μελισσιών που αποδίδονται στο μικροσπορίδιο Νosema ceranae. Η υπόλοιπη Κρήτη όμως δεν εμφανίζει ιδιαίτερο πρόβλημα. «Είναι τυχαίο ότι στον Νομό Χανίων καλλιεργούνται πολλά εσπεριδοειδή τα οποία ψεκάζονται με νεονικοτινοειδή;» ρωτάει η κυρία Καρατάσου.

Οι εκτιμήσεις είναι ότι την τελευταία τριετία, κατά την οποία εμφανίζονται έντονες ζημιές στα μελίσσια και ο μελισσοκομικός κόσμος δηλώνει πιο συστηματικά αυτές τις ζημιές στον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ), έχουν χαθεί περί τις 200.000 μελίσσια εξαιτίας νοζεμίασης, επί συνόλου περίπου 1.200.000 μελισσιών. Αυτά τα στοιχεία αφορούν μάλιστα τους καταγεγραμμένους πληθυσμούς, καθώς δεν περιλαμβάνουν τις ζημιές που υφίστανται τα μελίσσια των ερασιτεχνών μελισσοκόμων. Σας εί παμε, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.

Πολιτεία- θεατής
Θα περίμενε κάποιος ότι η καταστροφή αυτή ενός κλάδου που είναι από τους «στυλοβάτες» της οικονομίας μας- η Ελλάδα αποτελεί την πρώτη μελισσοκομική χώρα στην Ευρώπη με 2,2 μελίσσια ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ κατέχει την τέταρτη θέση στην ΕΕ στην παραγωγή μελιού με περισσότερους από 17.000 τόνους ετησίως, με πρώτη την Ισπανία και ακολούθως τη Γερμανία και τη Γαλλία- θα είχε οδηγήσει ήδη σε έντονη δράση σε κεντρικό επίπεδο. Και όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση με οδηγία που εξεδόθη στις 12.3.2010 (2010/21/ΕΕ) ζήτησε από τα κράτη-μέλη της να θεσπίσουν ως τις 31 Οκτωβρίου 2010 νομοθετικά μέτρα για την προστασία των μελισσών από τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται ως επικάλυμμα σπόρων. Στην οδηγία γινόταν λόγος βέβαια για «ατυχήματα» σε ό,τι αφορά τους θανάτους μελισσών, ωστόσο αναγνωρίζονταν οι κίνδυνοι για τις μέλισσες από τη χρήση των τεσσάρων πιο διαδεδομένων νεονικοτινοειδών φαρμάκων (chlothianidin, thiamethoxam, fipronil, imidacloprid). Το  ελληνικό αρμόδιο υπουργείο δεν έλαβε κάποιο συγκεκριμένο μέτρο ως εκείνη την ημερομηνία, αλλά ανέφερε ότι ξεκινά ελέγχους σχετικά με την επίδραση των νεονικοτινοειδών.

Περιμένοντας τις μελέτες...
Μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Γεωπόνων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΓΔΥ) και επικεφαλής της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Κ. Καραμήτρος αναφέρει ότι το  θέμα σχετικά με τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα είναι γνωστό στους υπευθύνους του υπουργείου, καθώς και ότι οι δράσεις των αρμοδίων συνάδουν με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία. «Θα διερευνήσουμε εάν πράγματι αυτά τα φυτοφάρμακαευθύνονται για θανάτους μελισσών ή εάν είναι άλλα αίτια που οδηγούν σε απώλειες». Ο κ. Καραμήτρος δεν αποκλείει πάντως μελλοντικά να υπάρξει ακόμη και απαγόρευση αυτών των φυτοφαρμάκων. «Εάν σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποδειχθεί ότι ταφυτοφάρμακα αυτά είναι “ένοχα”,είναι πιθανό τελικώς να απαγορευθούν».

Σε ό,τι αφορά τη νοζεμίαση, σύμφωνα με τον κ. Καραμήτρο, δεν μπορούμε να πούμε αυτή τη στιγμή αν αποτελεί απόρροια της αποδυνάμωσης του οργανισμού των μελισσών λόγω της έκθεσής τους στα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα. «Σίγουρα ένας αποδυναμωμένος οργανισμός είναι πιο ευάλωτος σε οποιουδήποτε είδους εχθρό,όπως είναι το  παράσιτο nosema που πλήττει τις μέλισσες. Ολα αυτά όμως μένει να αποδειχθούν από μεγάλες μελέτες». 
Και στους φοίνικες των πόλεων!
Σημειώνεται ότι πριν από περίπου έναν μήνα (14.3.2011) το Τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του υπουργείου απέστειλε στην ΟΜΣΕ απαντητική επιστολή σχετικά με τα νεονικοτινοειδή. Αφορμή στάθηκε επιστολή της Ομοσπονδίας που αφορούσε τους ψεκασμούς με τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα φοινικοειδών εντός των πόλεων για την καταπολέμηση του σκαθαριού Rhynchophorus ferrugineus (Οlivier). Στην επιστολή του υπουργείου αναφέρεται ότι «οι μελέτες που υποβάλλονται από τις εταιρείες κατόχους εγκρίσεων νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων διεξάγονται σύμφωνα με τα οριζόμενα από την ισχύουσα εθνική και κοινοτική νομοθεσία για όλα τα φυτοπροστατευτικάπροϊόντα». Προστίθεται πάντως ότι «η υπηρεσία θεωρεί εύλογες τις ανησυχίες των μελισσοκόμων της χώρας μας για την υγεία των μελισσοσμηνών τους και για αυτόν τον λόγο έχει ξεκινήσει μια διαδικασία συλλογής και καταγραφής στοιχείων για τις επιπτώσεις των προϊόντων που χρησιμοποιούνται στους φοίνικες στις μέλισσες [...]». Οι αρμόδιοι του υπουργείου καταλήγουν τονίζοντας ότι ξεκινά επίσης καταγραφή στον αγρό των πιθανών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι μέλισσες. « Με βάση την αξιολόγηση των στοιχείων, οι εγκρίσεις των νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων θα επανεξεταστούν και αν απαιτείται θα τροποποιηθούν ή και θα ανακληθούν». 
Αντεγκλήσεις και απελπισία
Από την πλευρά του ο αντιπρόεδρος της ΟΜΣΕ κ. Β. Ντούρας τονίζει ότι η στάση που τηρεί  το υπουργείο καταστρέφει τουςμελισσοκόμους«Στην Ελλάδα δεν έγινε τίποτε ως τα τέλη Οκτωβρίου του 2010 και τώρα το  υπουργείο αναφέρει ότι θα διεξαγάγει έρευνες για να δει την πιθανή σύνδεση μεταξύ των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων και του θανάτου των μελισσών. Στο μεσοδιάστημα όμως οι μελισσοκόμοι καταστρέφονται».

Υπογραμμίζεται ότι σε τελευταία επιστολή της ΟΜΣΕ προς  το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με ημερομηνία 14.2.2011 οι υπεύθυνοι της Ομοσπονδίας κάνουν λόγο για πιθανή προσφυγή στη Δικαιοσύνη αν δεν υπάρξει δράση στο ζήτημα των νεονικοτινοειδών. Οπως συγκεκριμένα αναφέρεται στην επιστολή, «οι έρευνες που πολλοί από εσάς σκέφτονται και σχεδιάζουν είναι καταστροφικές για τον τόπο και ωφέλιμες για τις εταιρείες. Αν συνεχίσετε έτσι,θα μας οδηγήσετε στη σκέψη να λύσουμε  το πρόβλημα μέσω της Δικαιοσύνης (ελληνικής ή ευρωπαϊκής)». Η επιστολή καταλήγει: «Η αντίθεσή μας με τις εταιρείες θα επιλυθεί αργά ή γρήγορα, είτε με την απαγόρευση των νεονικοτινοειδών είτε με την εξαφάνιση των μελισσών (και όχι μόνο!) από  το πρόσωπο της Γης.Εσείς τελικά τι υπηρετείτε;». Κωλυσιεργία καταλογίζει στο υπουργείο και η κυρία Χατζήνα. «Οταν ήδη έχουν υπάρξει διαμαρτυρίες και επιστολές τόσο απότο  ΕΘΙΑΓΕόσο και από την ΟΜΣΕ,αλλά και από τον Μελισσοκομικό Συνεταιρισμό Πέλλας,η πιο λογική κίνηση θα ήταν έστωένας προσωρινός περιορισμός της χρήσης των ουσιών αυτών ώσπου να ληφθούν οριστικές αποφάσεις.  Το υπουργείο όμως αποφάσισε να προχωρήσει σε ένα πρόγραμμα παρακολούθησης». Και όχι μόνο αυτό. Η ειδικός από  το ΕΘΙΑΓΕ υπογραμμίζει ότι η μέθοδος παρακολούθησης είναι λανθασμένη: «Η λογική του υπουργείου είναι να γίνουν επιτόπιοι έλεγχοι όταν θα δηλωθεί από τον μελισσοκόμο ότι υπάρχουν ζημιές.Ωστόσο για να δηλώσει ο μελισσοκόμος ότι υπάρχουν ζημιές,αυτό θα σημαίνει ότι έχει γίνει κακή χρήση του φαρμάκου,με αποτέλεσμα να λαμβάνονται θανατηφόρες δόσεις από τη μέλισσα. Τοκύριο πρόβλημα δεν είναι οι θανατηφόρες αλλά οι υποθανατηφόρες δόσεις,οι οποίες δεν σκοτώνουν το μελίσσι άμεσα αλλά εξασθενούν τις μέλισσες». Η κυρία Χατζήνα αναφέρει ότι σε κάθε περίπτωση η κίνηση για μελέτες από  το υπουργείο- έστω και τώρα- είναι σωστή, φθάνει να γίνει με τον κατάλληλο τρόπο. «Πρέπει να αναφέρουμε ότι  το υπουργείο ήλθε σε επαφή με τα ερευνητικά κέντρα της χώρας ζητώντας τους προτάσεις για τις μετρήσεις τις οποίες θα κάνει.Ελπίζουμε με βάση τις παρατηρήσεις μας να γίνουν τροποποιήσεις στον τρόπο των μετρήσεων». Και εμείς ελπίζουμε να γίνουν  το ταχύτερο δυνατόν οι απαιτούμενες κινήσεις ώστε να μη φθάσουν κάποτε τα μικρά παιδιά να τραγουδούν «δεν περνά, δεν περνά η μέλισσα». Διότι αν κάτι τέτοιο συμβεί, τα... παρατράγουδα και για τη δική μας ζωή θα είναι πολλά.

thtsoli@tovima.gr

ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ NOSEMA
  Το παράσιτο nosema απαντάται σε δύο μορφές: το  Νosema apis και το  Νosema ceranae. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα  το Νosema ceranae, το οποίο θεωρείται πιο θανατηφόρο,αποτελεί τον κύριο εχθρό των μελισσών. Το nosema καταστρέφει το έντερο του εντόμου,με αποτέλεσμα να προκαλούνται πληγές.Ετσι η μέλισσα δεν μπορεί να τραφεί σωστά,εμφανίζει διάρροιες,εξασθενεί και πεθαίνει.Οι πληγές μάλιστα στο σώμα της μέλισσας αποτελούν «πύλες» από τις οποίες εισέρχονται πιο εύκολα παθογόνα,όπως ιοί,στον οργανισμό της.Ετσι αυτά τα παθογόνα αποτελούν πολλές φορές την τελική αφορμή κατάρρευσης του μελισσιού.Στην Ελλάδα το nosema απαντάται πιο εύκολα στη Βόρεια και στην Κεντρική Ελλάδα και λιγότερο στις ξηροθερμικές περιοχές,όπως τα νησιά του Αιγαίου.Και αυτό διότι η υγρασία ευνοεί τον πολλαπλασιασμό του παρασίτου.Υπέρ του λειτουργεί επίσης η κακή υγιεινή του μελισσιού.

ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΣ ΤΟ ΜΕΛΙ;
Ολα τα στοιχεία προκαλούν ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια του μελιού που καταναλώνουμε.

Ωστόσο η κτηνίατρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΜΣΕ) κυρία Κατερίνα Καρατάσου είναι καθησυχαστική.Οπως λέει, για να είναι ανιχνεύσιμες ποσότητες των φυτοφαρμάκων στο μέλι,θα πρέπει να αφορούν την κλίμακα των μικρογραμμαρίων ανά γραμμάριο μελιού.

«Σε ό,τι αφορά τις μέλισσες μιλούμε για ποσότητες της τάξεως των ppb- δηλαδή μερών ανά δισεκατομμυριοστό-,που είναι πολύ μικρές για να έχουν επίδραση στον άνθρωπο».Η κυρία Καρατάσου τονίζει επίσης ότι ο κύριος όγκος του ελληνικού μελιού προέρχεται πλέον από μη καλλιεργημένες περιοχές,όπως όσες έχουν πεύκα ή θυμάρι,με αποτέλεσμα να είναι κατά  το δυνατόν απαλλαγμένες από νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα.Η ειδικός υπογραμμίζει πάντως πως σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη υγεία θα ήταν προτιμότερο να στρέψουμε το  βλέμμα μας σε καρπούς όπως αυτοί των οπωροφόρων τα οποία ψεκάζονται άμεσα με νεονικοτινοειδή φάρμακα.«Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι τα νεονικοτινοειδή στοχεύουν τον νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου ακετυλχολίνη,ο οποίος μεταδίδει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων.

Αυτόν τον νευροδιαβιβαστή διαθέτουν τόσο οι μέλισσες όσο και ο άνθρωπος.Ισως λοιπόν θα έπρεπε να δούμε την επίδραση αυτών των φυτοφαρμάκων και στο ανθρώπινο νευρικό σύστημα»καταλήγει η κυρία Καρατάσου.

ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ
Στη Γαλλία ίσχυσε από το  1999 προσωρινή απαγόρευση στη χρήση του imidacloprid στην επένδυση σπόρων ηλίανθου,ενώ από το  2004 η απαγόρευση αφορά και επένδυση σπόρων καλαμποκιού και ελαιοκράμβης.Το πρόβλημα ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1994,λίγες ημέρες μετά την άνθιση των ηλίανθων.Εκείνη την εποχή χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το  ολοκαίνουργιο τότε εντομοκτόνο imidacloprid στις καλλιέργειες ηλίανθου.Ως  το 1997 το  imidacloprid χρησιμοποιούνταν στις μισές καλλιέργειες ηλίανθου της χώρας.Το1999 η παραγωγή μελιού στη Γαλλία έπεσε σε 50.000

τόνους από 110.000 τόνους  το 1996. Παράλληλα η Εθνική Ομοσπονδία Μελισσοκόμων ανέφερε ότι  το ένα τρίτο των αποικιών μελισσών της χώρας είχε εξαφανιστεί.Υστερα από έντονες διαμαρτυρίες και πορείες των μελισσοκόμων η κυβέρνηση αποφάσισε την απαγόρευση του imidacloprid στις καλλιέργειες ηλίανθου. Ως  το 2007 οι θάνατοι μελισσών μειώθηκαν σημαντικά (έπεσαν σε ποσοστό μικρότερο του 10%).

Στη Γερμανία εμφανίστηκε σοβαρό πρόβλημα απωλειών μελισσών τον Μάιο του 2008.Μελισσοκόμοι στην περιοχή Βάδης- Βιρτεμβέργης έχασαν τα δύο τρίτα των μελισσιών τους,μια απώλεια που συνδέθηκε με τη χρήση του νεονικοτινοειδούς φυτοφαρμάκου clothianidin στην περιοχή.Εξετάσεις σε νεκρές μέλισσες έδειξαν ότι  το 99% εμφάνιζε συσσωρευμένες ποσότητες clothianidin στον οργανισμό του.Τελικώς αποφασίστηκε απαγόρευση της χρήσης όλων των νεονικοτινοειδών ως επένδυση σπόρων και ξεκίνησε πρόγραμμα καταγραφής και παρακολούθησης των επιπτώσεών τους στην υγεία των μελισσών.

Στην Ιταλία τον Αύγουστο του 2008 απαγορεύθηκε η χρήση νεονικοτινοειδών στην επένδυση σπόρων ελαιοκράμβης, καλαμποκιού και ηλίανθου.Μετά την απαγόρευση αποκαταστάθηκαν οι πληθυσμοί των μελισσών,με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να διατηρήσει  το μέτρο.

Στη Σλοβενία απαγορεύτηκε επίσης η χρήση νεονικοτινοειδών ως επένδυση σπόρου στο καλαμπόκι και στην ελαιοκράμβη.

Στη Βρετανία στα τέλη Μαρτίου ο επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος του υπουργείου Περιβάλλοντος,Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων (Defra),καθηγητής Ρόμπερτ Γουότσον, ζήτησε ανασκόπηση των υπαρχόντων στοιχείων σχετικά με την ασφάλεια των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων σε ό,τι αφορά την υγεία των μελισσών.Και αυτό διότι στη χώρα τα τελευταία χρόνια οι μελισσοκόμοι αναφέρουν ότι μία στις τρεις αποικίες μελισσών χάνεται,με αποτέλεσμα πολλοί ειδικοί να μιλούν για πιθανή εξαφάνιση των μελισσών στη Βρετανία μέσα σε δέκα χρόνια.

Στις ΗΠΑ έχουν ήδη ληφθεί κάποια μέτρα για την προστασία των μελισσών από τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα.Ο γενικός κανόνας είναι ότι οι αγρότες δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τέτοιου είδους φυτοφάρμακα όταν τα φυτά των καλλιεργειών βρίσκονται σε φάση άνθισης, οπότε και θα γίνει επικονίαση από τις μέλισσες.(Αυτό το  μέτρο εγείρει βέβαια ερωτηματικά,αφού  το φυτοφάρμακο περιέχεται στο σύνολο του φυτού διά βίου...) 

Η Παραπλάνηση των μελισσών




 Ένα μεγάλο πρόβλημα των μελισσιών μας, ύπουλο, που δεν το καταλαβαίνουμε αλλά μας κάνει ζημιά είναι η παραπλάνηση των μελισσών μας.

Παραπλάνηση λέγεται στην μελισσοκομία το λάθος που κάνει η μέλισσα και μπαίνει σε άλλη κυψέλη κι όχι στη δική της.
Ως γνωστόν η μέλισσα συλλέκτρια κυρίως φεύγει το πρωί σφεντόνα προς τον αγρό για να συλλέξει μέλι και γύρη.

Όταν φεύγει από την κυψέλη της σημαδεύει το σημείο που βρίσκεται η κυψέλη για να την βρει όταν επιστρέψει.

Κατά την επιστροφή όμως η μέλισσα μας είναι εξουθενωμένη.
Τα μάτια της είναι όλο γύρες, η ίδια είναι κουρασμένη και βαριά από το φορτίο και δεν έχει τις δυνάμεις εκείνες για να το ψάξει και πολύ.

Επιπλέον αν έχουμε βαμμένες τις κυψέλες μας ίδια χρώματα τότε η κατάσταση είναι δύσκολη.
Η μέλισσα μας αποκαμωμένη μπαίνει σε μια άλλη κυψέλη, συνήθως σε αυτή που είναι κοντά στην δική της κυψέλη.

Μια μέλισσα που φέρεται φυσιολογικά, δηλαδή που δεν έχει τάσεις να βλάψει την άλλη κυψέλη που θα μπει, με τάση <λεηλασίας> πχ και που είναι φορτωμένη με προμήθειες, γίνεται δεκτή από τους φρουρούς της εισόδου που της επιτρέπουν την είσοδο εύκολα.

Έτσι το πρόβλημα αυτό δεν φαίνεται έντονα και δεν του δίνουμε τη δέουσα προσοχή.
Όμως δεν είναι μόνο η μια αυτή μέλισσα που παρεκτρέπεται.

Είναι πολλές μέλισσες, κάθε μέρα, όλη μέρα.

Κι έτσι έχουμε εν τέλη το φαινόμενο τα μελισσάκια αυτά που χάνουν συνέχεια συλλέκτριες να αδυνατίζουν.
Και κάποια άλλα συνεχώς να δυναμώνουν.
Τώρα θα ρωτήσει κάποιος, και θα πει, μα καλά αυτά τα αδύναμα μελισσάκια όλο χάνουν συλλέκτριες, δεν παίρνουν κι αυτά από άλλα???

Η απάντηση είναι όχι.

Έχει παρατηρηθεί, και γράφεται και σε πολλά μελισσοκομικά βιβλία ότι…
Αν έχουμε πχ μια σειρά από μελίσσια, τότε τα μελίσσια που βρίσκονται στο μέσον της σειράς χάνουν διαρκώς συλλέκτριες.
Ενώ τα μελίσσια που βρίσκονται προς τα άκρα της σειράς κερδίζουν συνεχώς συλλέκτριες.

Κάτι παρόμοιο δηλαδή με το σκίτσο που βλέπετε.

Επίσης αν έχουμε δυο σειρές μελισσιών τότε η πίσω σειρά κλέβει συλλέκτριες από την μπροστινή σειρά.

Έτσι μετά από λίγο καιρό θα παρατηρήσουμε ότι μερικά μελίσσια που κερδίζουν συλλέκτριες θα αναπτύσσονται γρήγορα και θα παίρνουν και πατώματα το ένα μετά το άλλο.

Τα μελισσάκια που χάνουν όμως συλλέκτριες θα είναι καχεκτικά και δεν θα αναπτύσσονται, κι εμείς θα κάνουμε πολλές προσπάθειες να τα ενισχύσουμε προκειμένου να αναπτυχτούν κι αυτά.
Για μένα αυτά είναι πολύ σημαντικά συνάδελφοι.

Άλλοι πάλι ίσως τα βρουν ανούσια.

Όμως εγώ θα συνεχίσω τους συλλογισμούς μου και θα πω ότι…

Αφού αποπροσανατολίζονται οι συλλέκτριες, φυσικό κι επόμενο δεν είναι να το παθαίνουν αυτό και οι βασίλισσες;
Η απάντηση είναι ΝΑΙ.
Όταν η νέα μας βασίλισσα κάνει το γαμήλιο ταξίδι της, κατά την επιστροφή της δεν 
προσανατολίζεται σωστά, μπαίνει σε άλλη κυψέλη και τότε οι φρουροί την κόβουν.


Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, θα έλεγα το μεγαλύτερο της όλης υπόθεσης.
Το φαινόμενο ωστόσο της παραπλάνησης συνάδελφοι το παρατήρησαν από πολύ νωρίς οι μελισσοκόμοι, που φρόντισαν να το εκμεταλλευτούν σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ένας τρόπος τεχνικής εκμετάλλευσης της παραπλάνησης των μελισσών, είναι όταν αλλάζουμε θέσεις μεταξύ ενός δυνατού κι ενός αδυνάτου μελισσιού.

Και στην περίπτωση αυτή ισχύει το ίδιο.

Δηλαδή οι μέλισσες δεν αντιλαμβάνονται την αλλαγή, πολύ περισσότερο όταν οι κυψέλες είναι ίδιου χρώματος.
Κι έτσι με τον τρόπο αυτό μπορούμε να ενισχύσουμε με πολλές εργάτριες ένα αδύναμο μελισσάκι αν αυτό το βάλουμε ακριβώς στην ίδια θέση που ήταν πριν ένα δυνατό.

Εννοείται ότι το δυνατό θα μπει στη θέση που ήταν το αδύναμο.

Όσον αφορά όμως την παραπλάνηση των συλλεκτριών μας πρέπει να πω ότι ο μελισσοκόμος οφείλει να πάρει μέτρα για να σταματήσει όλο αυτό το πρόβλημα.

Ένας τρόπος για να μην αποπροσανατολίζονται οι μέλισσες είναι οι κυψέλες να μην κοιτάζουν όλες προς την ίδια θέση.
Πχ μπορούμε να έχουμε τετράδες που θα κοιτάζουν προς διαφορετική κατεύθυνση η κάθε μια, έτσι δεν θα έχουμε παραπλάνηση.

Άλλο μέτρο είναι να σχηματίζουμε ημικύκλια με τις κυψέλες, και με αυτόν τον τρόπο περιορίζουμε την παραπλάνηση.

Τέλος ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο που λειτουργεί ανασταλτικά στην παραπλάνηση είναι τα διαφορετικά χρώματα των κυψελών.

Θέλει όμως προσοχή.

Γιατί οι μέλισσες δεν βλέπουν όλα τα χρώματα που βλέπει το ανθρώπινο μάτι.
Έτσι, αν βάψουμε κυψέλες, πχ Γκρί, ή Κόκκινες, οι μέλισσες μας θα τις βλεπουν μαύρες, και θα έχουμε πάλι παραπλάνηση.

Αυτό συμβαίνει γιατί το μήκος κύματος της όρασης της μέλισσας ξεκινάει πιο χαμηλά απ ότι του ανθρώπου και καταλήγει λιγότερο υψηλά.

Για την ακρίβεια το φάσμα της μέλισσας ξεκινάει από τα 300 nm  και φτάνει έως τα 650nm περίπου.
Ενώ το φάσμα της όρασης του ανθρώπου ξεκινάει από 420 nm και φτάνει περίπου τα 700 nm.

Έτσι άνθρωπος και μέλισσα βλέπουν ορισμένα χρώματα που υπάρχουν στο ίδιο φάσμα της όρασης τους ενώ και οι δυο βλέπουν ορισμένα χρώματα που δεν τα βλέπει ο άλλος.

Γι αυτό οι μέλισσες μας δεν μπορούν να δουν το κόκκινο χρώμα που βρίσκεται περίπου στα 700 nm, ενώ ούτε ο άνθρωπος μπορεί να δει κάτω από τα 420 nm που βρίσκονται τα υπεριώδη χρώματα.

Για να μην σας κουράζω λοιπόν, τα καλύτερα χρώματα που μπορούμε να βάψουμε τις κυψέλες μας για να μην αποπροσανατολίζονται οι μέλισσες μας είναι το βαθύ μπλε, το κίτρινο, το λευκό, κι αν μπορούμε να το πετύχουμε και το πρασινομπλέ.

Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να συμβάλουμε στον καλύτερο προσανατολισμό των μελισσών μας και να έχουμε πιο ισοδύναμα μελίσσια που δεν θα χάνουν συλλέκτριες.

Και φυσικά δεν θα έχουμε και απώλειες σε βασίλισσες που για εμάς τους μελισσοκόμους είναι το πιο πολύτιμο πλασματάκι της κυψέλης μας…